________________
(९.३८१-३८१)
चित्तानुपस्सनावण्णना
३२९
इति अज्झत्तं वाति एवं सुखवेदनादिपरिग्गण्हनेन अत्तनो वा वेदनासु, परस्स वा वेदनासु, कालेन वा अत्तनो, कालेन वा परस्स वेदनासु वेदनानुपस्सी विहरति । समुदयवयधम्मानुपस्सी वाति एत्थ पन अविज्जासमुदया वेदनासमुदयोतिआदीहि पञ्चहि पञ्चहि आकारेहि वेदनानं समुदयञ्च वयञ्च पस्सन्तो “समुदयधम्मानुपस्सी वा वेदनासु विहरति, वयधम्मानुपस्सी वा वेदनासु विहरति, कालेन समुदयधम्मानुपस्सी वा वेदनासु, कालेन वयधम्मानुपस्सी वा वेदनासु विहरतीति वेदितब्बो। इतो परं कायानुपस्सनायं वुत्तनयमेव । केवलन्हि इध वेदनापरिग्गाहिका सति दुक्खसच्चन्ति एवं योजनं कत्वा वेदनापरिग्गाहकस्स भिक्खुनो निय्यानमुखं वेदितब्द, सेसं तादिसमेवाति ।
वेदनानुपस्सना निहिता।
चित्तानुपस्सनावण्णना
३८१. एवं नवविधेन वेदनानुपस्सनासतिपट्टानं कथेत्वा इदानि सोळसविधेन चित्तानुपस्सनं कथेतुं कथञ्च, भिक्खवेतिआदिमाह । तत्थ सरागन्ति अट्ठविधलोभसहगतं । वीतरागन्ति लोकियकुसलाब्याकतं । इदं पन यस्मा सम्मसनं न धम्मसमोधानं तस्मा इध एकपदेपि लोकुत्तरं न लब्मति । सेसानि चत्तारि अकुसलचित्तानि नेव पुरिमपदं न पच्छिमपदं भजन्ति । सदोसन्ति दुविधदोमनस्ससहगतं । वीतदोसन्ति लोकियकुसलाब्याकतं । सेसानि दस अकुसलचित्तानि नेव पुरिमपदं, न पच्छिमपदं भजन्ति । समोहन्ति विचिकिच्छासहगतञ्चेव, उद्धच्चसहगतञ्चाति दुविधं । यस्मा पन मोहो सब्बाकुसलेसु उप्पज्जति, तस्मा सेसानिपि इध वट्टन्तियेव । इमस्मि व हि दुके द्वादसाकुसलचित्तानि परियादिन्नानीति । वीतमोहन्ति लोकियकुसलाब्याकतं । सवित्तन्ति थिनमिद्धानुपतितं । एतव्हि सङ्घटितचित्तं नाम | विक्खित्तन्ति उद्धच्चसहगतं, एतहि पसटचित्तं नाम ।
महग्गतन्ति रूपारूपावचरं । अमहग्गतन्ति कामावचरं । सउत्तरन्ति कामावचरं । अनुत्तरन्ति रूपावचरं अरूपावचरञ्च । तत्रापि सउत्तरं रूपावचरं, अनुत्तरं अरूपावचरमेव । समाहितन्ति यस्स अप्पनासमाधि उपचारसमाधि वा अस्थि । असमाहितन्ति
329
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
