________________
(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
३११
कतमे चत्तारोति कथेतुकम्यता पुच्छा। इधाति इमस्मिं सासने । भिक्खवेति धम्मपटिग्गाहकपुग्गलालपनमेतं । भिक्खूति पटिपत्तिसम्पादकपुग्गलनिदस्सनमेतं । अमेपि च देवमनुस्सा पटिपत्तिं सम्पादेन्तियेव, सेठ्ठत्ता पन पटिपत्तिया भिक्खुभावदस्सनतो च "भिक्खू"ति आह । भगवतो हि अनुसासनिं सम्पटिच्छन्तेसु भिक्खु सेट्ठो, सब्बप्पकाराय अनुसासनिया भाजनभावतो। तस्मा सेठूत्ता "भिक्खू"ति आह । तस्मिं गहिते पन सेसा गहिताव होन्ति, राजगमनादीसु राजग्गहणेन सेसपरिसा विय । यो च इमं पटिपत्तिं पटिपज्जति. सो भिक्ख नाम होतीति पटिपत्तिया भिक्खभावदस्सनतोपि "भिक्ख"ति आह। पटिपन्नको हि देवो वा होतु मनुस्सो वा, भिक्खूति सङ्ख्यं गच्छतियेव यथाह -
"अलङ्कतो चेपि समं चरेय्य,
सन्तो दन्तो नियतो ब्रह्मचारी । सब्बेसु भूतेसु निधाय दण्डं,
सो ब्राह्मणो सो समणो स भिक्खू"ति ।। (ध० ५० १४२)
कायेति रूपकाये। रूपकायो हि इध अङ्गपच्चङ्गानं केसादीनञ्च धम्मानं समूहद्वेन हस्थिकायरथकायादयो विय कायोति अधिप्पेतो। यथा च समूहद्वेन, एवं कुच्छितानं आयटेन । कुच्छितानहि परमजेगुच्छानं सो आयोतिपि कायो । आयोति उप्पत्तिदेसो । तत्थायं वचनत्थो । आयन्ति ततोति आयो। के आयन्ति ? कुच्छिता केसादयो। इति कुच्छितानं आयोति कायो।
कायानुपस्सीति काये अनुपस्सनसीलो कायं वा अनुपस्समानो । कायेति च वत्वापि पन कायानपस्सीति दतियकायग्गहणं असम्मिस्सतो ववत्थानघनविनिब्भोगादिदस्सनत्थं कतन्ति वेदितब्बं । तेन न काये वेदनानुपस्सी वा, चित्तधम्मानुपस्सी वा, अथ खो कायानुपस्सीयेवाति कायसङ्खाते वत्थुस्मिं कायानुपस्सनाकारस्सेव दस्सनेन असम्मिस्सतो ववत्थानं दस्सितं होति । तथा न काये अङ्गपच्चङ्गविनिमुत्तएकधम्मानुपस्सी, नापि केसलोमादिविनिमुत्तइत्थिपुरिसानुपस्सी, योपि चेत्थ केसलोमादिको भूतुपादायसमूहसङ्घातो कायो, तत्थपि न भूतुपादायविनिमुत्तएकधम्मानुपस्सी, अथ खो रथसम्भारानुपस्सको विय अङ्गपच्चङ्गसमूहानुपस्सी, नगरावयवानुपस्सको विय केसलोमादिसमूहानुपस्सी, कदलिक्खन्धपत्तवट्टिविनिब्भुजको विय रित्तमुट्ठिविनिवेठको विय च भूतुपादायसमूहानुपस्सीयेवाति नानप्पकारतो समूहवसेनेव कायसङ्घातस्स वत्थुनो दस्सनेन
311
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org