________________
(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
३०९
पवत्तयितब्बतोति अत्थो। केन पट्ठपेतब्बतोति ? सतिया। सतिया पट्टानं सतिपट्टानं | "चत्तारो सतिपट्ठाना भाविता बहुलीकता सत्त सम्बोज्झने परिपूरेन्ती"तिआदीसु (म० नि० ३.१४७) पन सतियेव “सतिपट्टानंति वुच्चति । तस्सत्थो- पट्ठातीति पट्टानं, उपट्टाति ओक्कन्दित्वा पक्खन्दित्वा पत्थरित्वा पवत्ततीति अत्थो । सतियेव सतिपट्ठानं । अथ वा सरणटेन सति, उपट्ठानटेन पट्टानं । इति सति च सा पट्टानं चातिपि सतिपट्टानं । इदमिधाधिप्पेतं ।
यदि एवं कस्मा “सतिपट्ठाना"ति बहुवचनं? सतिबहुत्ता। आरम्मणभेदेन हि बहुका एता सतियो । अथ मग्गोति कस्मा एकवचनं ? मग्गटेन एकत्ता | चतस्सोपि हि एता सतियो मग्गटेन एकत्तं गच्छन्ति । वुत्तव्हेतं- "मग्गोति केनटेन मग्गो ? निब्बानगमनतुन । निब्बानस्थिकेहि मग्गनीयद्वेन चा"ति । चतस्सोपि चेता अपरभागे कायादीसु आरम्मणेसु किच्चं साधयमाना निब्बानं गच्छन्ति, आदितो पट्ठाय च निब्बानत्थिकेहि मग्गियन्ति, तस्मा चतस्सोपि एको मग्गोति वुच्चन्ति । एवञ्च सति वचनानुसन्धिना सानुसन्धिकाव देसना होति, "मारसेनप्पमद्दनं, वो भिक्खवे, मग्गं देसेस्सामि, तं सुणाथ...पे०... कतमो च, भिक्खवे, मारसेनप्पमद्दनो मग्गो ? यदिदं सत्त बोज्झना"तिआदीसु (सं० नि० ३.५.२२४) विय | यथा मारसेनप्पमद्दनोति च, सत्त बोज्झङ्गाति च अत्थतो एकं, व्यञ्जनमेवेत्थ नानं । एवं “एकायनमग्गो''ति च “चत्तारो सतिपट्ठाना''ति च अत्थतो एकं, ब्यञ्जनमेवेत्थ नानं, तस्मा मग्गटेन एकत्ता एकवचनं । आरम्मणभेदेन सतिबहुत्ता बहुवचनं वेदितब्बं ।
__कस्मा पन भगवता चत्तारोव सतिपट्टाना वुत्ता अनूना अनधिकाति? वेनेय्यहितत्ता । तण्हाचरितदिट्ठिचरितसमथयानिकविपस्सनायानिकेसु हि मन्दतिक्खवसेन द्वेधा द्वेधा पवत्तेसु वेनेय्येसु मन्दस्स तण्हाचरितस्स ओळारिकं कायानुपस्सनासतिपट्टानं विसुद्धिमग्गो, तिक्खस्स सुखुमं वेदनानुपस्सनासतिपट्टानं । दिट्ठिचरितस्सपि 'मन्दस्स नातिप्पभेदगतं चित्तानुपस्सनासतिपट्टानं विसुद्धिमग्गो, तिक्खस्स अतिप्पभेदगतं धम्मानुपस्सनासतिपट्ठानं विसुद्धिमग्गो। समथयानिकस्स च मन्दस्स अकिच्छेन अधिगन्तब्बनिमित्तं पठमं सतिपट्टानं विसुद्धिमग्गो, तिक्खस्स ओळारिकारम्मणे असण्ठहनतो. दुतियं । विपस्सनायानिकस्सपि मन्दस्स नातिप्पभेदगतारम्मणं ततियं, तिक्खस्स अतिप्पभेदगतारम्मणं चतुत्थं । इति चत्तारोव वुत्ता अनूना अनधिकाति।
309
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org