Mahavaggatthakatha

SR No.: 009980
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 466
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 20 MB

Page 118

(२.१३०-१३०)
अट्ठविमोक्खवण्णना
९३
१३०. अनुलोमन्ति आदितो पट्ठाय याव परियोसाना। पटिलोमन्ति परियोसानतो पट्ठाय याव आदितो। अनुलोमपटिलोमन्ति इदं अतिपगुणत्ता समापत्तीनं अट्ठत्वाव इतो चितो च सञ्चरणवसेन वुत्तं । यत्थिच्छकन्ति ओकासपरिदीपनं, यत्थ यत्थ ओकासे इच्छति । यदिच्छकन्ति समापत्तिदीपनं, यं यं समापत्तिं इच्छति । यावतिच्छकन्ति अद्धानपरिच्छेददीपनं, यावतकं अद्धानं इच्छति । समापज्जतीति तं तं समापत्तिं पविसति । बुट्ठातीति ततो उट्ठाय तिठ्ठति ।
___ उभतोभागविमुत्तोति द्वीहि भागेहि विमुत्तो, अरूपसमापत्तिया रूपकायतो विमुत्तो, मग्गेन नामकायतो विमुत्तोति । वुत्तम्पि चेतं
“अच्ची यथा वातवेगेन खित्ता, (उपसिवाति भगवा)
अत्थं पलेति न उपेति सङ्ख । एवं मुनी नामकाया विमुत्तो,
अत्थं पलेति न उपेति सङ्ख'न्ति ।। (सु० नि० १०८०)
सो पनेस उभतोभागविमुत्तो आकासानञ्चायतनादीसु अञतरतो उट्ठाय अरहत्तं पत्तो च अनागामी हुत्वा निरोधा उट्ठाय अरहत्तं पत्तो चाति पञ्चविधो । केचि पन - “यस्मा रूपावचरचतुत्थज्झानम्पि दुवङ्गिकं उपेक्खासहगतं, अरूपावचरज्झानम्पि तादिसमेव । तस्मा रूपावचरचतुत्थज्झानतो उट्ठाय अरहत्तं पत्तोपि उभतोभागविमुत्तो''ति ।
अयं पन उभतोभागविमुत्तपञ्हो हेट्ठा लोहपासादे समुट्ठहित्वा तिपिटकचूळसुमनत्थेरस्स वण्णनं निस्साय चिरेन विनिच्छयं पत्तो। गिरिविहारे किर थेरस्स अन्तेवासिको एकस्स पिण्डपातिकस्स मुखतो तं पऽहं सुत्वा आह - “आवुसो, हेट्ठालोहपासादे अम्हाकं आचरियस्स धम्मं वण्णयतो न केनचि सुतपुब्ब''न्ति । किं पन, भन्ते, थेरो अवचाति ? रूपावचरचतुत्थज्झानं किञ्चापि दुवङ्गिकं उपेक्खासहगतं किलेसे विक्खम्भेति, किलेसानं पन आसन्नपक्खे विरूहनट्ठाने समुदाचरति । इमे हि किलेसा नाम पञ्चवोकारभवे नीलादीसु अञ्जतरं आरम्मणं उपनिस्साय समुदाचरन्ति, रूपावचरज्झानञ्च तं आरम्मणं न समतिक्कमति । तस्मा सब्बसो रूपं निवत्तेत्वा अरूपज्झानवसेन किलेसे विक्खम्भेत्वा अरहत्तं पत्तोव उभतोभागविमुत्तोति, इदं आवुसो थेरो अवच । इदञ्च एन वत्वा इदं सुत्तं आहरि - “कतमो च पुग्गलो उभतोभागविमुत्तो। इधेकच्चो पुग्गलो