Page Text
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[औद्दालकिः ] 'दल विशरणे' (४१३) दल, उत्पूर्व० । ऊर्ध्वं दलतीति उद्दालकः । 'णक-तृचौ' (५।०४८) णकप्र० → अक । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । उद्दालकस्यापत्यम् = औद्दालकिः । अनेन इप्र० → इ । 'वृद्धिः स्वरे'० (७।४।१) वृ० औ। 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक ।
[वाल्मीकिः] वल्मीकस्यापत्यं = वाल्मीकिः । अनेन इञ्प्र० → इ । 'वृद्धिः स्वरे'० (७।४।१) वृ० आ। 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक ।
[आरुणिः ] अरुणस्यापत्यम् = आरुणिः । अनेन इञ्प्र० → इ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे'० (७।४।१) वृ० आ। 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक । सर्वत्र प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । र: पदान्ते'० (१।३।५३) विसर्गः ।
उक्तार्थादन्यत्रेति कोऽर्थः ? वृद्धार्थादन्यत्राकारान्तानां विदादीनां 'ऋषि-वृष्ण्यन्धक'० (६।१।६१) इत्यनेनाण् स्यात्, सोऽनेन बाध्यते ।
[वैदिः] विद । विदस्यापत्यमनन्तरं = वैदिः । 'विदादेर्वृद्धे' (६।११४१) अञ् प्राप्नोति सोऽनेन बाध्यते । अनेन इप्र० - इ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेफ्रिति० (७।४।१) वृ० ऐ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४/६८) अलुक ।
[औविः] उर्व । उर्वस्यापत्यमनन्तरम् = औविः । 'विदादेव॒द्धे' (६।११४१) अञ् प्राप्नोति सोऽनेन बाध्यते । अनेन इप्र० →इ । 'वृद्धिः स्वरे'० (७।४।१) वृ० औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक ।
[गार्गिः] गर्ग । गर्गस्यापत्यमनन्तरम् । 'गर्गादेर्यञ्' (६।१४२) यञ् प्राप्नोति सोऽनेन बाध्यते । अनेनैव इप्र० → इ ।
[वात्सिः ] वत्स । वत्सस्यापत्यमनन्तरम् । 'गर्गादेर्यज' (६।१।४२) या प्राप्नोति सोऽनेन बाध्यते । अनेनैव इञ्प्र०।
[कौञ्जिः] कुञ्ज । कुञ्जस्यापत्यं = कौञ्जिः । 'कुञ्जादेयिन्यः' (६।१।४७) इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इप्र० । [ब्राधिनः] ब्रन । ब्रध्नस्यापत्यं = ब्राधिनः । 'कुञ्जादेयिन्यः' (६।०४७) इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इप्र० । [आश्विः] अश्व । अश्वस्यापत्यम् = आश्विः । 'अश्वादेः' (६।११४९) आयनञ् इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इञ्प्र० । [आर्किः] अर्क । अर्कस्यापत्यम् = आर्किः । 'अश्वादेः' (६।१।४९) आयनञ् इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इप्र० । [नाडिः ] नड । नडस्यापत्यं = नाडिः । 'नडादिभ्य आयनण्' (६।१।५३) इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इञ्प्र० । [मौञ्जिः] मुञ्ज । मुञ्जस्यापत्यं = मौञ्जिः । 'नडादिभ्य आयनण्' (६।१।५३) इत्यस्य प्राप्तौ अनेन इप्र० ।
[औपमन्यवः] ऊउप-समीपे मन्युर्यस्य सः = उपमन्युः । उपमन्योरपत्यम् = औपमन्यवः । 'विदादेर्वृद्धे' (६।१।४१) इत्यस्य प्राप्तौ 'ऋषि-वृष्ण्यन्धक-कुरुभ्यः' (६।११६१) अण्प्र० । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृ० औ । 'अस्वयम्भुवोऽव्' (७।४।७००) अव् ।।
[जामदग्नः] जमदग्नेरपत्यम् । 'गर्गादेर्य' (६।१।४२) इत्यस्य प्राप्तौ 'ऋषि-वृष्ण्यन्धक-कुरुभ्यः' (६।०६१) अण्प्र० । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृ० आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) इलुक् ।
[भास्मः] भस्मन् । भस्मनोऽपत्यम् । 'ऋषि-वृष्ण्यन्धक-कुरुभ्यः' (६।१।६१) अण्प्र० । 'अणि' (७।४/५२) इति प्रतिषेधे 'अवर्मणो मनोऽपत्ये' (७।४।५९) इत्यनेन अन्त्यस्वरादिलोपः - अन्लोपः । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृ० आ ।
हैमप्रकाशे - उपगतो मन्युम् = उपमन्युः ।
| SR No. | 009970 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 3 MB |