Jain Sahitya Sanshodhak Khand 02 Ank 01 to 02

SR No.: 009879
Original Sutra Author: N/A
Author: Jinvijay
Publisher: Jain Sahitya Sanshodhak Samaj Puna
Publication Year: 1923
Total Pages: 282
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 20 MB

Page 140

जैन साहित्य संशोधक
[खंड २ आवां बीजां मीति विषनां जैनोनां कथनो संबंधी एक बाबत उपर खास भार मुकवानो छे, अने ते ए के, सर्व ग्रंथकारो विक्रम संवतनी स्थापना उज्जयिनीना राजा किक्रमादित्ये करी एम माने छे. पण कील्हार्ने 9 घणा वखत थयां सिद्ध कयु छ के इ. स. पूर्व ५७ थी शरु थता संवत्साथे, उज्जयिनीना राजा विक्रमादित्य, के जे कदाचित् जगत्मां थयो पण नहि होय, तेनो संबंध घणो पाछळ थी स्थापित थयो छे: अने ए विक्रम संवत्नो साथी प्रथम उल्लेख, संवत् ८९८%इ. स. ८४२ ना धोळपुरना एक लेखमां करवामां आव्यो छे; तथा ते संवत्नी साथे विक्रमना नामनु जे जूनामां जूना साहित्यमां कथन थएलुं छे ते धनपाळना पाइयलच्छी (वि.सं. १०२९ इ. स. ९७२) अने अमितगतिना सुभाषितरत्नसंदोह (वि. स. १०५० इ. स. ९९५) ग्रंथमां छ.10 आ प्रमाणे जो आपणे गणना करिए तो आपणने जणाशे के विद्यमान रूपमां तो आ श्लोको घणा जूना होई शके नहि; एटले के कदाच इ. स. ना ८मा अगर ९ मा सैकाना हशे. पण आ तो मात्र सूचना ज छ; अने आ श्लोकोमा आपेली, महावीरना अवसान अने इ. स. पूर्वे ५७ मां शरु थएला संवत्नी वच्चना काळमां थएला राजाओनी गणतरी, आ संवतनो उजायनीना काल्पनिक राजा विक्रमादित्य साथे कोई पण रीतिए संबंध थयो, तेना घणा वखत पहेलां हयात हशे.
ए गाथाओमां करेलां कथनो जरा गूढ लागे छे. अहीं अवंतीना राजा पालकने नंद अने मौर्य वंशो साथे, मगधना पुष्यमित्र साथे, तथा गर्दभिल्ल, जेने अन्य स्थळे विक्रमादित्यना पिता तरीके वर्णववामां आव्यो छे तेनी साथे, तेम ज पश्चिम हिंदना केट लाकराजाओ साथे अने हिंदना उत्तर-पश्चिम खुणाना अनार्य राजवंशोना शकनी साथे एकत्रित करवामां आव्यो छे जेकोबीए 11 जणाव्यु छ के आ यादी के जे प्रथमथी ज मगधराजाओनां नाम आपवा माटे रचाई हशे, कारण के महावीर तेज देशना हता, तेमां अवन्तीना राजा पालकनुं नाम आवे ए वात शंकास्पद छे. त्यारे आ पालक ते कोण? खरेखर आ पालक बीजो कोई नहि पण ते अवन्तीना प्रद्योतराजानो पुत्र अने वारस तथा वत्सना प्रसिद्ध राजा उदयननी 12 राणी वासवदत्तानो भाई, जे पालक नामे ओळखाय छे ते ज छे, आ उदयन महावीर तथा बुद्धनो समकालीन हतो तेथी तेनो साळो पालक लगभग महावीरना निर्वाण समयमां राज्यारूढ थयो होय ए संभवित छे. परंतु महावीरना समयमां के स्यारपछी मगधमां शासन करता शिशुनागना वंश साथे ए पालकने कोई पण जातनो संबंध नथी. पण आ यादीमां तेनुं नाम आववाथी आपणने गाथाना मूळविषयक प्रश्नना निराकरण माटे एक अमूल्य कुंची मळे छे. कारण के उपर जणाव्या
रूपमां तेओ आधनिक छ, अने तेथी ज्यारे मगधना राज्य साथ जैन लेखकोनो संबंध रह्यो न हतो ते वखतमां रचाएली छे. पण तेमां जणावेलां ४७० वर्षमाथी २९३
9. इन्डि. एन्टी० पु. २०, पा. ३९७.
10. समय निर्णयना जरा तफावत माटे ( इ. स. ९९३ अगर ९९४), सरखावो स्मीट (Schmidt) अने हर्टेल ( Hertel ), Z. D. M. G. 59,297
11. कल्पसूत्र, पा. ८.
12. भाऊ दाजीना कहेवा प्रमाणे मेरुतुगे स्पष्ट जणाव्युं छे के जे रात्रे महावीरनु निर्वाण थयु ते ज रात्रे प्रयोतनु मरण थयुं, जर्नल बो. बॅ. रॉ. ए. सो. पु. ९, पा. १४७. मृच्छकटिकमां जे नाम आवे छे ते एनुं छे के नहि ते कही शकाय तेम नथी. पण ते नाटकमां तेना अने उदयनना संबंध विषे कोई साबीति न होवाथी हुँ ए वात संभवित धारतो नथी. परंतु निवेन्द्रम् ग्रंथमाळामां छपातुं चारुदत्तनुं मूळ मळशे त्यारे कदाच आ प्रश्न उपर कांहक अजवाळू पाडी शकाशे.
Aho! Shrutgyanam