Page Text
________________
जैन साहित्य संशोधक
[ भाग १
उपलक्ष्यमा प्रथम तो तेणे ठेकाणे ठेकाणे जैन मंदिरो बंधाववा मांडयां. सौथीप्रथम तेणे पाटणमां, श्रीमालवंशीय मंत्री उदयनना पुत्र मंत्री बाहड अने वायडवंशीय गर्गसेठना पुत्रो नामे सर्वदेव अने सांबसेठनी देखरेख नीचे 'कुमारविहार ' नामे चतुर्विंशति जिनालय युक्त महान् अने भव्य जैनमंदिर बंधाब्यु. ए विहारना मुख्य मंदिरमां, स्फटिकनिर्मित पार्श्वनाथ तीर्थकरनी मनोहर मूर्ति प्रतिष्ठित करी; तेनी आजुबाजुना बाजा २४ जिनालयामा सुवर्ण, रजत अने पित्तल आदि धातुओनी बनली जदाजदा तीर्थकरोनी प्रतिमाओ स्थापन करवामां आवी. तेना पछी कुमारपाले 'त्रिभुवनविहार' नामे अत्युच्च अने अतिभव्य मंदिर बंधान्यु. ए मंदिर ७२ जिनालयोथी परिवेष्टित हतुं. एनो विशाल आमलसार अने ते उपरना कलशो सुवर्णमय बनाववामां आव्या हता. मूळ मंदिरमां नीलरत्ननिर्मित महत्प्रमाण एवी मोमिनाथ तीर्थकरनी प्रतिमा, अने आसपासना ७२ जिनालयोमां, भूत, भविष्य अने वर्तमानकालना एम ७२ तीर्थकरोनी पित्तलमय प्रतिमाओ प्रतिष्ठित करवामां आवी. ए सिवाय, २४ तीर्थकरना, २४ जदां जदां मंदिरो तेमज 'त्रिविहार' प्रमुख बीजा पण घणा विहारो तेणे एकला पाटण शहरमांज कराव्या हता. पाटण सिवाय बीजां नगरो अने गामोमां तेणे जे मंदिरो बंधाव्यां छेतेनी तो संख्या पण कोई जाणतो नथी. ए मंदिरोमां, जसदेवना पुत्र दंडाधिप अभयनी देखरेख नीचे तारंगापर्वत उपर बंधावेलुं अजितनाथनुं महान् मंदिर खास उल्लेख करवा योग्य छे. - आवी रीते मात्र जिनमंदिरो बंधावीने जे कुमारपाल पोतानी जैनधर्म प्रत्येनी श्रद्धा बतावी अटकी गयो न होतो; परंतु एक परम श्रद्धालु श्रावकनी माफक ते हमेशां जिनमदिरमा जई जिनमूर्तिनी भावपूर्वक पूजा पण करतो हतो अने जैनधर्मनो माहिमा प्रकट करवा माटे अष्टाह्निका महोत्सव विगेरे जैन उत्सवो पण घणा ठाठथी उजवतो हतो. ए महोत्सवो प्रतिवर्ष, चैत्र अने आश्विन मासना शुक्ल पक्षना छेल्ला आठ दिवसोमां, पाटणना मुख्य अने प्रसिद्ध मंदिर नामे 'कुमारविहार' मां करवामां आवता हता. महोत्सवनी समाप्तिना दिवसे-पटले चैत्र अने आश्विन मासनी पूर्णिमाना दिवसे-सांजना बखते, रथयात्रानो वरघोडो निकळतो. हाथिए जोडेला रथनी अंदर पार्श्वनाथनी मूर्ति स्थापवामां आवती. रथ प्रथम 'कुमारविहार' मांथी निकळतो अने अनेक सामंत, मंत्री, व्यापारी आदिना समूहथी विटळाएलो ते राजमंदिरमा जतो. त्यां राजा जाते वस्त्र अने आभूषणोथी रथस्थ प्रतिमानी पूजा करतो. अन्य जनो ते वखते विविधभावव्यंजक अने स्तवनासूचक नृत्य अने गानादि करता. ते रात्रिए रथने त्यां (राजमंदिरमा) ज राखवामां आवतो अने बीजे दिवसे, सवारना वखते, सिंहद्वार बहार, तेना माटे खास उभा करेला मंडपमां लई जवामां आवतो. राजा पण त्यां साथे जतो, अने सकळ जनसमूहनी समक्ष, रथस्थ जिनप्रतिमानी सौथी प्रथम स्वयमेव आरती उतारतो. पूजा विगेरे सघळी क्रिया थई रह्या बाद रथ पाछो नगरमा आवचा निकळतो. नगरना बधा राजमार्गोमां परिभ्र. मण करतो करतो अने ठेकाणे ठेकाणे बांधेला मंडपो नीचे उभो रहेतो रहेतो, घणा आडंबरपूर्वक रथ पाछो पोताना स्थानके पहोचतो. आवी रीते कुमारपाल जाते जैनधर्मनो महिमा करतो अने पोताना ताबामांना बीजा मांडलिक राजाओ पासे पण तेवी रीते करावतो. तेना हुकमी बधा मांडलिक राजाओए पोतपोताना नगरोमां कुमारविहारी बंधाव्या हता, अने तेमनी अंदर आवा महोत्सवो पण हमेशां करता-करावता हता.
एक दिवसे कुमारविहारमा बेसीने कुमारपाल हेमचंद्राचार्य पासे धर्मोपदेश सांभळतो हतो ते वखते केटलाक विदेशी धनाढ्य जैन यात्रिओए आवीने आचार्यने अने राजाने प्रणाम को. ते यात्रिओ सौराष्ट्र ( काठियावाड ) देशमां आवेला जैन तीर्थोनी यात्रा करवा निकन्या हता; अने रस्तामां पाटण शहर आववाथी, त्यांना मंदिरोनी यात्रा करवा तथा आचार्य हेमचंद्र अने राजा कुमारपाल जेना
Aho! Shrutgyanam
| SR No. | 009877 |
| Book Title | Jain Sahitya Sanshodhak Khand 01 Ank 01 to 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jinvijay |
| Publisher | Jain Sahitya Sanshodhak Samaj Puna |
| Publication Year | 1922 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 23 MB |