________________
४२
शिष्यस्वरूपम् ।
भवतु । ___ततः शासनायोग्यः साधुर्यद्यपि शुद्धव्यवहारनयमतेन शिष्यः कथ्यते तथापि शुद्धनिश्चयनयमतेन स शिष्यो न कथ्यते, किन्तु स शिष्याभास एव भवति । ततश्च शुद्धनिश्चयनयसम्मतस्य शिष्यशब्दवाच्यत्वस्य स्वात्मन्याधानार्थं सर्वैः साधुभिरनुशासनयोग्यतासम्पादने यतितव्यम् ।
स्थविररचितचन्द्रकवेध्यकप्रकीर्णके शिष्यस्वरूपमेवं वर्णितम् - '१नीयावित्ति विणीयं ममत्तमं गुणवियाणयं सुयणं । आयरियमइवियाणिं सीसं कुसला पसंसंति ॥३७॥ सीयसहं उण्हसहं वायसहं खुह-पिवास-अरइसहं । पुढवी विव सव्वसहं सीसं कुसला पसंसंति ॥३८॥ लाभेसु अलाभेसु य अविवन्नो जस्स होइ मुहवण्णो । अप्पिच्छं संतुटुं सीसं कुसला पसंसंति ॥३९॥
કે ન પણ હોય.
તેથી અનુશાસનને અયોગ્ય સાધુ જો કે શુદ્ધવ્યવહારનયના મતે શિષ્ય કહેવાય છતાં શુદ્ધનિશ્ચનયના મતે તે શિષ્ય ન કહેવાય, પરંતુ તે શિષ્યાભાસ જ છે. માટે નિશ્ચયનયના મત પ્રમાણેના શિષ્ય બનવા માટે બધા સાધુઓએ ગુરુના અનુશાસનને યોગ્ય બનવા યત્ન કરવો જોઈએ.
વિરરચિત ચન્દ્રકવેધ્યક પન્નામાં શિષ્યનું સ્વરૂપ આ રીતે વર્ણવાયુ છે - “नम्रतावाणा, विनयवाणा, गुरु प्रत्ये ममत्ववाणा, गुोने ना२, स४४न, गुरुनी ७७ाने 19२॥ शिष्यने पंडितो प्रशंसे छ. 31, २भी, पवन, भूप, तरस, अति. સહન કરનારા અને પથ્વીની જેમ બધુ સહન કરનારા શિષ્યની પંડિતો પ્રશંસા કરે છે. લાભમાં અને અલાભમાં જેના મુખનો રંગ બદલાતો નથી, ઇચ્છા વિનાના, સંતોષવાળા
१. नीचैर्वृत्तिं विनीतं ममत्ववन्तं गुणविज्ञानकं सुजनम् ।
आचार्यमतिविज्ञानिनं शिष्यं कुशलाः प्रशंसन्ति ॥३७॥ शीतसहं उष्णसहं वातसहं क्षुत्-पिपासा-अरतिसहम् । पृथ्वी इव सर्वसहं शिष्यं कुशलाः प्रशंसन्ति ॥३८॥ लाभेषु अलाभेषु च अविवर्णः यस्य भवति मुखवर्णः । अल्पेच्छं सन्तुष्टं शिष्यं कुशलाः प्रशंसन्ति ॥३९॥
