Dharmacharyabahumankulakam

SR No.: 009647
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnasinhsuri, Ratnabodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 443
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Religion
File Size: 179 MB

Page 123

विनयभेदाः।
६९ अपरिज्ञातकेवलभावानां तु केवलिनामपि प्रतिरूपो गुर्वनुवृत्त्यात्मको विनयः कियन्तमपि कालं यावद्भवतीति प्रतिपत्तव्यमिति गाथार्थः ॥४१०॥
उपसंहरन्नाह - एष:- अनन्तरोदितः 'भे' भवतां परिकथितो विनय:प्रतिरूपलक्षणस्त्रिविधः कायिकवाचिकमानसभेदादिति, अनाशातनाविनयं पुनर्द्विपञ्चाशद्विधिविधानं एतावत्प्रभेदमपि-तावत्पर्यन्तं ब्रुवते-प्रतिपादयन्तीति तीर्थकरगणधरा इति गाथार्थः ॥४११॥
___ एतदेवाह - तीर्थकरादिस्वरूपाणि तावत् त्रयोदश पदानि, तत्र तीर्थकरसिद्धौ प्रतीतौ, कुलं नागेन्द्रकुलादि, गणः कोटिकादिः, संघः प्रसिद्धः, क्रिया-अस्तिवादरूपा, धर्मो यतिधर्मादिः, ज्ञानं मत्यादि, ज्ञानिनः - तद्वन्तः, स्थविरः-सीदतां स्थिरीकरणहेतुः, उपाध्यायः-प्रसिद्धः कियतोऽपि साधुसमुदायस्याधिपतिर्गणीति गाथार्थः ॥४१२॥
यदि नामैतानि त्रयोदश पदानि ततः किमित्याह - आशातना - जात्यादिहीलना तदभावोऽनाशातना, तीर्थकरादीनां सदैव कर्त्तव्या, तथा भक्ति:-तेष्वेवोचितोपचाररूपा, बहुमान:-तेष्वेवान्तरङ्गभावप्रतिबन्धरूपो, वर्णसज्वलना-तेषामेव सद्भूतगुणोत्कीर्तनरूपा, अनेन प्रकारेण तीर्थकरादयस्त्रयोदश चतुर्गुणा अनाशातनाद्युपाधिभेदेन द्विपञ्चाशद्भेदा भवन्तीति गाथार्थः । आह - नन्वभ्युत्थानादीनां विनयत्वं लोकेऽपि रूढं, द्रव्यश्रद्धानज्ञानाभ्यासचारित्रासेवनादीनां तु विनयरूपता न प्रतीता, तत् कथं तेषां सेहोच्यते ? नैतदेवं, अभिप्रायापरिज्ञानात्, अष्टप्रकारं हि कर्म રીતે કર્મનિર્જરા થાય છે. જે કેવળીઓના કેવળજ્ઞાનની ગુરુને ખબર ન પડી હોય એઓને ગુરુની અનુવૃત્તિરૂપ પ્રતિરૂપ વિનય કેટલોક કાળ હોય છે.
- અનાશાતના વિનય પર પ્રકારનો છે. તે આ પ્રમાણે - તીર્થકર, સિદ્ધ, નાગેન્દ્ર વગેરે કુળ, કોટિક વગેરે ગણ, સંઘ, અસ્તિવાદરૂપ ક્રિયા, યતિધર્મ વગેરે ધર્મ, મતિ વગેરે જ્ઞાન, જ્ઞાની, આચાર્ય, સીદાતાને સ્થિર કરતા સ્થવિર, ઉપાધ્યાય, ગચ્છાધિપતિ આ ૧૩ પદોની અનાશાતના, ભક્તિ, બહુમાન અને ગુણાનુવાદ કરવા. જાતિ વગેરેથી હીલના કરવી તે આશાતના તેનો ત્યાગ તે અનાશાતના. ભક્તિ = બાહ્ય સેવા, બહુમાન = અંતરંગ ભાવપ્રતિબંધ. ૧૩ ને ૪ ગુણા કરવાથી પર થાય.
પ્રશ્ન - અભ્યત્થાન વગેરેને તો લોકો પણ વિનય કહે છે. દ્રવ્યોની શ્રદ્ધા કરવી, જ્ઞાનાભ્યાસ કરવો, ચારિત્ર પાળવું વગેરે વિનયસ્વરૂપ જણાતા નથી. તો અહીં તેમને કેમ વિનયરૂપ કહ્યા ?
જવાબ - આઠ પ્રકારના કર્મને દૂર કરે તે વિનય. દ્રવ્યોની શ્રદ્ધા કરવી વગેરેથી