Page Text
________________
ઋવિશેષશતમ્ - पुनस्तत्रैव - इति तावद् गुणवर्जितानां 'वाया नमुक्कारो' इत्युक्तम्, यत्र तु गुणः स्वल्पोऽपि अस्ति तत्र किमित्यत्रापि भाष्यम्
'दसणनाणचरित्ते तवविनयं जत्थ जत्तियं जाणे । जिणपन्नत्तं भत्तीए पूयए तं तहिं भावे।।१।।
किमत्र बहुविस्तरेण, दर्शनं च निःशङ्कितादिगुणोपेतं सम्यक्त्वम्, ज्ञानं च आचारादि श्रुतम्, चारित्रं च मूलोत्तरगुणानुपालनात्मकम्, दर्शन-ज्ञानचारित्रं द्वन्द्वैकत्ववद् भावः, एवं तपश्च अनशनादि, विनयश्चाभ्युत्थानादि तपोविनयम्, एतद्दर्शनादि यत्र पार्श्वस्थादौ पुरुषे यावद् यत् प्रमाणं स्वल्पं बहु वा जानीयात्, तत्र तमेव भावं जिनप्रज्ञप्तं स्वचेतसि व्यवस्थाप्य तावत्या एव भक्त्या कृतिकर्मादिलक्षणया पूजयेत्
–વિશેષોપનિષદ્ પણ વચનથી નમસ્કાર, હાથ ઉંચો કરવો, પ્રણામ કરવું... વગેરે આપવાદિક સંજોગોમાં કરવાના કહ્યા છે, તો પછી જેમનામાં થોડા પણ ગુણ છે, તેની તો શું વાત કરવી ?
અહીં ભાષ્યપાઠ આ મુજબ છે – જિનેશ્વર ભગવંતોએ કહેલા દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ અને વિનય આ જ્યા જેટલા જણાય, ત્યાં તે ભાવોને ભક્તિથી પૂજે.
અહીં બહું વિસ્તાર કરવાથી શું ? દર્શન એ નિઃશંકિત વગેરે ગુણોથી યુક્ત સમ્યક્ત છે. જ્ઞાન આચારાંગ વગેરે શ્રત છે. ચારિત્ર મૂલોત્તર ગુણોના અનુપાલનરૂપ છે. આ રીતે દર્શન-જ્ઞાન અને ચારિત્રનો ઢંઢ એકત્વરૂપ સમાસ થયો. એમ તપ-અનશન વગેરે. વિનય અગ્રુત્થાન વગેરે (ગુરુ આવે ત્યારે ઊભા થવું વગેરે). જે પાર્શ્વસ્થ પુરુષમાં આ દર્શન વગેરે જેટલા પ્રમાણમાં ઓછું-વતું હોય, તે જાણીને જિનકથિત તે ભાવને મનમાં રાખીને તેટલા પ્રમાણ ભક્તિથી - વંદન વગેરે દ્વારા તેનું સન્માન કરે. આ પ્રમાણે બૃહદ્ ભાષ્યવૃત્તિમાં કહ્યું છે. આ રીતે જે દેશથી પાર્શ્વસ્થ હોય, તે વંદનીય
- વિપરીત છે इति बृहद्भाष्यवृत्ती। इति देशतः पार्श्वस्थस्य वन्दनीयत्वम् ।।२३।।
ननु- साधुभिर्गृहस्थगृहात् प्रासुकपानीयं विहृत्य उपाश्रये समानीतम् । ततः कियत् वेलानन्तरं पुनर्गलिते पूतरका दृष्टाः, अथ ते साधुभिः कथं कर्त्तव्याः ? 'उच्यते' ते पूतरकादिजीवा यद् गृहे तज्जलं विहृतं तद् गृहे देयाः, तैश्च यस्मात् जलाश्रयात् पानीयम् आनीतं तत्र स्थाने क्षेप्तव्या इति, यदुक्तं श्रीसन्देहदोलावलीबृहद्वृत्ती त्रिषष्टितमगाथाव्याख्याने, तथाहि-ननु ते जीवाः कथं कर्त्तव्याः ? 'उच्यते' यतिभिर्येषां गृहे तद् विहृतं तेषामेव यतनया दत्त्वा व्युत्सर्जनीयाः, गृहस्थैश्च यस्य कूपस्य तडागस्य वा तज्जलम्, तत्रैव यतनया प्रक्षेपनीयमिति, न च वाच्यं यतीनां गलनकं नास्तीति, श्रीकल्पभाष्ये गलनकस्य उक्तत्वात् । तथाहि
-વિશેષોપનિષદ્ છે, એ વિચાર કહ્યો. ll૨૩ll.
(૨૪) પ્રશ્ન :- સાધુઓ ગૃહસ્થોના ઘરેથી પ્રાસુક પાણી વહોરીને ઉપાશ્રયમાં લઈ આવે. પછી થોડા સમય પછી ગળતા તેમાં પોરા દેખાય, તો સાધુઓએ તેનું શું કરવું ?
ઉત્તર :- જે ઘરેથી પાણી વહોર્યું હોય. તે ઘરે પોરા વગેરે જીવો આપવા. અને તેઓ જે કૂવા, તળાવ વગેરેથી એ પાણી લાવ્યા હોય ત્યાં તેમણે એ જીવોને છોડી દેવા.
સંદેહદોલાવલીબૃહદ્ધતિમાં ૬૩ મી ગાથાની વ્યાખ્યામાં કહ્યું છે - તે જીવોનું શું કરવું ? તે કહેવાય છે - મહાત્માઓએ જેમના ઘરે તે વહોર્યું હોય, તેમને જ જયણાથી આપીને છોડી દેવા. અને ગૃહસ્થોએ જે કૂવા કે તળાવનું તે પાણી હોય ત્યાં જ જયણાથી તેમને છોડી દેવા.
અહીં એવી દલીલ ન કરવી કે મુનિઓ તો ગરણુ જ ન રાખે. તો ગાળવાની વાત ક્યાંથી આવી ? કારણ કે શ્રી કલ્યભાષ્યમાં ગરણાની વાત કરી છે – ઔપગ્રાહિક કપડું ગાળવા માટે ગણ
| SR No. | 009623 |
| Book Title | Vishesh Shatakama |
| Original Sutra Author | Samaysundar |
| Author | |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 132 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 981 KB |