Page Text
________________
વિશેષરતમ્
२१६
- વિશેષોના पुनर्विशेषः पूर्वधराश्चतुर्दशपूर्वविदस्तदुपयुक्ताः, इदं च पूर्वधरविशेषणम् अप्रमादवतामेव वेदितव्यम्, न निर्ग्रन्थानाम्, माषतुषमरुदेव्यादीनाम् अपूर्वधराणामपि तदुपपत्ते: सुप्रशस्तसंहनना इत्याद्यसंहननयुक्ताः, इदं पुनरोघत एव विशेषणमिति, तथा द्वयोः शुक्लयोः परयोः उत्तरकालभाविनोः प्रधानयोर्वा सूक्ष्मक्रियानिवृत्त्युपरतक्रियाप्रतिपातिलक्षणयोर्यथासङ्ख्यं सयोगा अयोगाः केवलिनो ध्यातारः इति योगः, एवं च गम्मए सुक्कझाणाइदुगं बोलीणस्स ततियमप्पत्तस्स एताए झाणंतरिआए वट्टमाणस्स केवलणाण मुष्पजइ, केवली अ सुक्कलेस्सो अझाणी अ जावं सुहुमकिरियमणिअट्टत्ति, इति गाथार्थः । इति झाणंतरिआवट्टमाणस्स अर्थविचारः T૮૭Tો
- વિશેષોપનિષદ્ર આ વિશેષ છે - પૂર્વઘર એટલે ૧૪ પૂર્વમાં ઉપયોગ ધરાવતા હોય, આ પૂર્વધર વિશેષણ અપ્રમાદવાળાઓનું જ સમજવું, અર્થાત્ સાતમાં ગુણસ્થાનકે રહેલા હોય તેમનું વિશેષણ સમજવું. નિગ્રંથો - ૧૧-૧૨ ગુણસ્થાનકે રહેવાનું નથી. કારણ કે આ રીતે જ - માષતુષ મુનિ, મરુદેવી માતા વગેરેએ શુક્લધ્યાન કર્યું હતું - તેની સંગતિ થઈ શકે છે.
- સુપ્રશસ્ત સંઘયણવાળા એટલે પ્રથમ સંઘયણથી યુક્ત. આ વિશેષણ સર્વસામાન્ય સમજવું. શુક્લધ્યાનના બે ચરમભેદો = પછીના સમયે થનારા અથવા તો પ્રધાન ભેદો- મુખ્ય ભેદો (૧) સૂક્ષ્મક્રિયાનિવૃત્તિ (૨) ઉપરતક્રિયાપ્રતિપાતિ તેમના ધ્યાતા ક્રમશઃ સયોગી અને અયોગી કેવળીઓ હોય છે.
આ રીતે જણાય છે કે શુક્લધ્યાનના પ્રથમ બે ભેદને ઓળંગીને ત્રીજા ભેદને પ્રાપ્ત કર્યો ન હોય, તે ધ્યાનાંતરમાં વર્તમાન એવા જીવને કેવળજ્ઞાન થાય છે. કેવળજ્ઞાની સૂક્ષ્મક્રિયાનિવૃત્તિ સુધી શુક્લલેશ્યાવાળા અને ધ્યાનરહિત હોય છે, એવો ગાથાર્થ છે.
આ રીતે ધ્યાનાંતરમાં વર્તમાનનો અર્થ કહ્યો. ll૮૭ી.
ननु- अष्टादशभारा वनस्पतीनां प्रोच्यन्ते, तत्र भारः किमुच्यते ? ઉચ્યતા
शून्यसप्ताङ्कहस्ताश्च चन्द्रेन्दुवसुवह्नयः, एतत्सङ्ख्याकनिर्दिष्टो (३८११२९७०) वनभारः प्रकीर्तितः ।।१।। चत्वारः पुष्पिता भारा अष्टौ च फलपुष्पिताः। वल्लयो भारषट्कं च वासुदेवप्रकीर्तिताः।।२।।
अष्टादशभाराः पुनरनेन प्रकारेण-कल्पवृक्ष-पारिजात-मन्दार-हरिचन्दनसन्तान-बट-पिप्पल-पिम्पर-उदम्बर-निर्बीज-बीजभोज्य-वृक्ष-फलभोज्यमूलभोज्य-सर्वभोज्य-काष्ठभोज्य-पुष्पभोज्य-पत्रभोज्या इति । पुनः तत्स्वरूपं प्रकरणान्तरेण आह
तिन्नि कोडि इक्यासी लाख बार सहस्स एक सो भाषि। इतलें रुक्खानो इक भार एहवी वणसइभार अढार ।।१।। च्यार भार फूलां विणहोइ, फलविण आठभार जगजोई,
-વિશેષોપનિષદ્ (૮૮) પ્રશ્ન :- વનસ્પતિના અટાર ભાર કહેવાય છે, તેમાં ભાર શું છે ?
ઉત્તર :- ૩,૮૧,૧૨,૯૭૦ આ સંખ્યાનો વનભાર કહ્યો છે. ૪ પુષ્પિત ભાર છે, ૮ ફલપુષ્પિત ભાર છે અને ૬ વલ્લીભાર છે, એવું વાસુદેવે કહ્યું છે. ૧૮ ભાર આ પ્રકારે છે – કલ્પવૃક્ષ, પારિજાત, મંદાર, હરિચંદન, સંતાન, વડ, પીપળો, પિંપટ, ઊંબરો, નિર્બીજ, બીજભોજ્ય, વૃક્ષ, ફળભોજ્ય, મૂલભોજ્ય, સર્વભોજ્ય, કાષ્ઠભોજ્ય, પુષ્પભોજ્ય, પકભો.
ફરી તેનું સ્વરૂપ બીજા પ્રકારે કહે છે –
૩,૮૧,૧૨,૧૦૦ એટલી વનસ્પતિનો એક ભાર એવી ૧૮ ભાર વનસ્પતિ. તેમાં ચાર ભાર ફૂલ વિના છે. ૮ ભાર ફળ વિનાના છે. ફળ ફૂલે ૬ ભાર છે. આ રીતે ૧૮ ભાર વનસ્પતિ છે.
| SR No. | 009623 |
| Book Title | Vishesh Shatakama |
| Original Sutra Author | Samaysundar |
| Author | |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 132 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 981 KB |