________________
४६
अणहिलपुर पाटणना पंचासर मंदिरमां वहन करती हती. आ मुनिराज वस्तुपाळना परमगुरु हता. वस्तुपाळने तेवां दानो, धर्मकार्यो अने यात्राओ करवानी मुख्य प्रेरणा, धर्मोद्धारक आ महान् आचार्य पासेथी ज मळी हती, एम अनेक ग्रन्थकारोए नोंध्युं छे. वस्तुपाळे स्थापित करेला केटलांक जिनबिंबोना स्थापक पण आ ज विजयसेनसूरि हता, एम ते बिंबोनी नीचेनी प्रशस्तिओ उपरथी ज्ञात थाय छे. १ तेमणे कोई ग्रन्थो लख्या हशे के केम ? ते संबंधी वधु माहिती मळी शकी नथी. तेमना विद्वान शिष्य उदयप्रभसूरि थया जे आ महाकाव्यना प्रणेता हता. तेओ उच्च कोटीना विद्वान हता एम तेमणे रचेला अनेक ग्रन्थो उपरथी मालूम पडे छे. आ महाकाव्य मणे गुरु श्रीविजयसेनसूरिना आदेशथी रच्युं हतुं तेनी सगर्व नोंध ग्रन्थ- प्रशस्तिमां लीधी छे. २ आ सिवाय शत्रुंजय यात्रानुं विवरण करती ऐतिहासिक हकीकतोथी सभर संस्कृत काव्यप्रशस्ति सुकृतिकीर्तिकल्लोलिनी रची छे. जेने शत्रुंजय उपर वस्तुपाळे बंधावेल इंद्रमंडपमां शिलापृष्ठपर (पथ्थरमां) कोतरवामां आवी हती. ते हकीकत आगळ पण आपी गया छीए. आ बन्ने ग्रन्थो उपरांत उदयप्रभसूरीए ज्योतिषविषयक आरंभसिद्धि ग्रंथ, संस्कृत नेमिनाथचरित्र, षडशीति अने कर्मस्तव उपर टिप्पण, धर्मदासगणीकृत उपदेशमाला उपर उपदेशमालाकर्णिका नामक टीका वगेरे ग्रन्थो लख्या छे. आ महाकाव्य तेमणे मलधारीगच्छीय नरचंद्र मुनि पासे संशोधाव्युं हतुं, तेनी नोंध लई अंतमां आ धर्मसंहिता चिरकाळ सुधी विद्वज्जनोना हृदयकमलमां धर्मनी सौरभ प्रकटावो एवो आशीर्वाद आपतां सूरि श्री ग्रन्थनी इतिश्री करे छे. आवी ज प्रशस्तिओ आ ग्रन्थकारे स्वरचित बीजा ग्रन्थोमां पण मूकी हशे. परंतु ते बधा ग्रंथो मेळवी तेनी पूरती तपास करवानो लाभ मळी शक्यो नथी. अनुमानथी लागे छे के ते बधामां आवी ज हकीकतो जुदा जुदा स्वरूपे अलंकारप्रचुर भाषामां गुंथवामां आवी हशे .
१२. ग्रंथनो रचनाकाल
आ ग्रन्थ क्यारे रचायो ते माटे ग्रन्थकारे कांई पण उल्लेख कर्यो नथी. वस्तुपाळे शत्रुंजयनी अनेक यात्राओ करी हती तेमां आ कई यात्रानुं वर्णन छे ते पण स्पष्ट नथी. परंतु
१. आबूना लूणसिंह वसहिकामांनी नेमिनाथ प्रभुनी स्थापना विजयसेनसूरिए करी हती, एम तेनी प्रशस्ति उपरथी जणाय छे. जुओ ‘प्राचीन जैन लेख संग्रह 'मांनी तेनी प्रशस्ति. तारंगा उपर वस्तुपाळे अजितस्वामिचैत्यमां आदिनाथ भगवानना जिनबिंबनो गोखलो बंधाव्यो हतो तेमां आदिनाथनी प्रतिष्ठा करावनार विजयसेनसूरि हता एम त्यांना संवत १२८५ना शिलालेख उपरथी जणाय छे. जुओ 'प्राचीन जैन लेखसंग्रह' मां ते लेख.
२. इत्युक्त्वा गतयोस्तयोरथ पथो द्रष्टे प्रभातक्षणे,
विज्ञाप्य स्वगुरोः पुरः सविनयं नम्रीभवन्मौलिना ।
प्राप्याऽऽदेशममुं प्रभोविरचयामासे समासेदुषा,
प्रागल्भीमुदयप्रभेण चरितं निस्यन्दरूपं गिराम् ॥१२॥ - धर्माभ्युदयमहाकाव्ये अन्त्यप्रशस्ति.