________________
(९२)
तत्तध्रुवाकरित्याक्षेप्याणि ध्रुवाकास्त्वेवम् । अ १ आ २ इ ३ ई ४ उ ५ ऊ ६ ऋ७ ऋ ८ नृ ९ न १० ए ११ ऐ १२ ओ १३ औ १४ अं अः इति नात्र योज्यम् । क १ का २ कि ३ की ४ कु ५ कू ६ के ७ कै ८ को ९ को १० के ११ कः १२ इतिमात्रासु तद् ग्रहणात् अत्रस्वराणां चतुर्दशैव ध्रुवाका: संगीतादौ सप्तस्वराणां सज्जैण लहइ विग्घमित्यादिना निमित्ततया वक्ष्यमाणानां तथा नृकारस्य ऋवर्णान्तभावस्त स्यापि ' उरणपर , इति सूत्रात् त्रिष्वेवान्तीवः तदंशस्य रेकस्यापि उकारादेशात् तत अ इ उ ए ऐ ओ औ इति शास्त्रान्तरोक्तपञ्चाङ्गुलिहस्ततलपृष्टन्यासयोग्यसप्तस्वराणां वामावामहस्तस्थानवेन द्वेधागणने चतुर्दशसंख्याकत्वनियमात्, अत एव चतुर्दशस्वरा इति कुमाराव्याकरणसूत्रं यत्तुनरपतिग्रम्थे शोडशोकार वर्ग इत्युक्तं तत् — विसर्गानुस्वारयोः' स्वरत्वप्रतीत्यातयोः स्वरव्यञ्जनसन्धिस्थत्वेन स्वरत्वे व्यञ्जनत्वे च गणनेऽप्यदोषात् , अत एव अत्रापि प्राक्षोडशस्वरन्यासः ननु यदा दीर्घभेदाः अपि संगृह्यते तदाक्लप्तानामप्यनुषङ्गान्न; चतुर्दशत्वानियम इति चेन्नक्लप्तानां स्वल्पत्वेन संधानेऽयोग्यत्वेन तदनादरात् तत एव मातृकापाठे द्वापञ्चाशद्वर्णसंख्याया भेदे न गणनं क्लप्तस्य प्रसिद्धं त्रिमात्रत्वेनध्वानरूपे तत् पातात् । 'कादिव्यञ्जनानां' स्वसंख्यैव ध्रुवाङ्काःवर्णानुक्रमसंख्येति वक्ष्यमाणत्वात् क १ ख २ ग ३ घ ४ च ५ छ ६ ज ७ झ ८ ट ९ठ १० ड ११ ढ १२ त १३ थ १४ द १५ ध १६ न १७ प १८ फ १९ व २० भ २१ म २२ य २३ र २४ ल २५ व २६ श २७ ष २८ स २९, ३० इति एवं शतुर्दशस्वरास्त्रिंशव्यञ्जनानि सकलसंयोगग्राहि क्ष युक्तानि ततो नमस्कार स्तोत्रे ' वन्नपणयाला ' इति तथा नमस्कारकल्पे ॐ ही पूर्वपञ्च
१ मध्यभागेऽङ्गुल्यानक्षत्रत्रयं चन्द्रचक्रेऽस्ति तत्र स्पर्शसति तिथिपत्रेवर्तमानटिप्पनके यन्नक्षत्रं भवति तात्रभागी क्रियते ततः स्पर्शवेलायां यष्टिप्पन कवर्तमाननक्षत्रस्य भागस्तत् संख्याकं त्रिषु नक्षत्रेषु जन्मनक्षत्रं ज्ञेयम् । एवं मध्यभागेऽपि नक्षत्र त्रयमध्ये एकनक्षत्रनिर्णयः ॥
"Aho Shrutgyanam"