Panchashati Prabodh Sambandh

SR No.: 009525
Original Sutra Author: N/A
Author: Mrugendravijay
Publisher: Suvasit Sahitya Prakashan
Publication Year: 1968
Total Pages: 456
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & History
File Size: 9 MB

Page 314

द्वितीयोऽधिकार
[२४७
स च धर्मनाणकं कारयम् निद्रव्या भुवं कुर्वाणो मिषिद्धो मन्त्रिणा । ततः स भूपो रुष्टो मन्त्रिणं सपत्रमवटे चिक्षेप । तत्रस्थो रहः अपुष्यत स्वजनः । ततो महामात्यः शकटालो मृतो मृत इति घोषितं । ततो बङ्गालनाथस्तत्त परीक्षायै घोटिकाद्वयं प्रेषयामास सेवकपादुपदादम्भात् स च तत्र गत्वा प्राह अनयोर्मध्ये का माता का पुत्री इति, भूपेन पृष्टमपि तदान केनापि विशेनापि द्वयोः सम्यगनिर्णयः कृतः । ततो नन्दो दध्यौ-यदि शकटाल: 5 कूपे नाक्षेपियत तदा स निर्णयं कुर्यात् । राज्यमहत्वं यास्यति यतः
भूमेश्च देशस्य गुणान्वितस्य, भृत्यस्य वा बुद्धिमतः प्रणाशे ।
भृत्यप्रणाशे मरणं नृपाणां, नष्टाऽपि भूमिः सुलभा न भृत्याः ॥३॥ ततो दण्डपाशक भूपोऽप्रामीत् शकटालकुले कोऽप्यस्ति योऽनयोर्कोटिकयोर्मातृसुतयोविभागं करोति, तेनोक्तं विलोक्य कथयिष्यते । ततः स भूपः पृच्छन्. कुपान्तस्थं शकटालं 10 ज्ञातवान् । ततः कूपात् कर्षितः, उक्तं च' तेन--
मेदिनीशेन मान्यस्त्वं, गरु: स्वामी नियोजिकः । आश्रयश्च तथा दाता, किं कि न त्वं सदा न च ॥४॥ स्वामी दर्णयवारंण व्यतिकरे शास्त्रोपदेशे गरु....विष्टम्भे हृदयं नियोगसमये दासो भये चाश्रयः । दाता सप्तसमुद्रसीमरसनादामांतिकायां क्षिती,
___ सर्वाकारमभूत्स्वयंवरसुहृत् को वान वो मम ॥५॥ मन्त्री प्राह--किं विधेयं १ राज्ञोक्तं--अनयोवंडवयोर्मातापुत्रिकयोणियं कुरु ? ततो मन्त्रिणा वडवायुगं सपर्याणं कारयित्वा बाह्याल्यामतिबाह्य पर्याणरहितं विधाय श्रान्तं 20 सन्मोचितं । यया जिह्वया ऽन्यालीढा सा माता, पुत्री तु या मातुरधोमुखं चकार । ततो राजा हष्टो मन्त्रिणं मानयामास ।
इति बुद्धौ शकटालमन्त्रिसम्बन्धः ॥ ४५५ ।।
[456 ] अथ बुद्धौ शकटालमन्त्रिसम्बन्धः । एकदा कोऽपि भूपो विचक्षणो नन्दपार्श्व यष्टिकां पदकवृत्तां विचणीमयां सर्वत्र समां 25 प्रषयामास झापयामास च । अस्या यष्टिकाया वनखंचिंताया आदि अन्त झात्वा ज्ञापनीयं यदी केनापि न हातमादि अन्तं च । ततो राज्ञा शकेटालस्यांप्रे प्रोक्तं त्वां विना न कोऽप्यनयोनिर्णयं करोति । ततो मन्त्रो यष्टिका जलेऽमुश्चत् यतों मूलं तत् ईषजले मग्नं भारात् । तती राजा हष्टरतं मोनयामास । इति बुद्धी शकटालमन्त्रिसम्बन्धः ॥४५६॥
"Aho Shrutgyanam"