________________
प्रबन्धपश्चशती
10
१२८ संर पितुः प्रकल्प्य भोजनायोपविष्टः । स सत्संगे सुतः स्थापितः । शुनी तद्गृहं न मुमती मृहद्वारे एव तिष्ठति स्म । ततोऽकस्मात्कोऽपिज्ञानी साधुस्वत्र गृहे मिक्षार्थमागतो महेपरबचगृहस्वरूपं दृष्ट्वा पश्चाद्ववले । महेश्वरदत्तश्चकितः पृष्टौ गत्वाऽवग-भो साधो ! मियों
वृहाण | स साधुः प्राह-तब गृहे असमन्जसं दृश्यमानमस्ति । श्रेष्ठी प्राह-किमसमजसम्! 5 तवस्वस बोषि ज्ञात्वा साधुः प्राह-पितुर्मासं त्वया तु भक्ष्यते । माता सुनी पतिमांसं भनयन्त्यस्ति गेहे । तव सत्संगे तु त्वया वैरी उपवेशितोऽस्ति । वणिक प्राह-कथमेवं जायते ! हानी प्राह-यो महिषो मारितः स ते पिता । या शुनी सा ते माता । यस्ते सुखः म तव पल्या उपपतिस्त्वयैव इतो मृत्वा सुतोऽयभूत्तव । एवं संसारस्वरूपं हात्वा दीया लात्वा स बणिग् स्वर्ग गतः । इति संसारासारतायां महेश्वरदचमहिषादिसम्बन्धः ॥४२५॥
[426 ] अथ चारित्रविराधनदोषे क्षुन्लकसम्बन्धः । वसन्तपुरे देवप्रियः श्रेष्ठी । यौवने भार्या मृता । पुत्रेणाष्टवार्षिकेण समं प्रव्रजितः । स भुनका परिषहमसहमानो वक्ति–तात ! न शक्नोमि उपानही विना हिण्डितुं। मोहेन पिता पुत्रस्योपानही कारयामास । ततोऽवग-पुत्रः-आतपे शीर्ष तपति तेन हिण्डितुं न शक्यते मया
सतः पिता ऋत्रिकामातपवारणायानुजानाति स्म । ततः क्षुल्लकोऽवग्-सात ! भिक्षाटनं करों 15 न शक्नोमि । ततः पिता समानीय भिक्षा सूनवे दत्ते । एवं भूमौ संस्तारयितुमके पुत्रे
काठफलक पिताऽनुजानाति स्म । एवं लोचस्थाने औरं कारयति । अङ्गप्रक्षालनाशक्ते पुत्रे प्रासुकपयोऽनुजानाति स्म । पुनर्वक्ति सः तात ! ब्रह्मव्रतं पालयितुं न शक्नोमि । एतत् भुत्वा पित्रा ख्यातमयमयोग्यः । एतानि मया मोहात् कारितानि परमेवं कारयन् पुत्रेण सममहमपि नरके
ऽपतिज्यं । संसारे जीवानामसंख्याः पुत्रा जाताः । अस्य को मोहः ततो निष्कासितो गणात् मृत्वा स 20 सुतो महिषोऽभूत् । पिता तु स्वर्गे देवोऽजनि । अवधिज्ञानेन पुत्रं जातं झात्वा सार्थवाहरूपं विधाय
तमेव महिषं पानीयानयनाय लो। तरू महिषस्य पृष्ठे बहु नीरं स्थापयित्वा चालयन् सार्थवाहो जल्पति-तात् ! न शक्नोमि इत्यादि पूर्वभवोक्तानि वचांसि । ततस्तानि वचांसि शृण्वन् महिषः प्राप जातिस्मृति पश्चाद्भवं स्मृत्वा पुनः पुनरअप्रवाहं मुन्नन् दध्यौ मया तु पित्रोक्तं चारित्रं न
पालितं तेन मृत्वाऽहं महिषो जातः। ततो देवेनोक्तं-अहं तव पिता त्वां पश्चाद्भवं स्मारयितुमागां 25 बचने शुभगतिस्पृहास्ति तदानशन लाहि । ततो महिषोऽनशनं गृहीत्वा वैमानिको देवो बभूव । अतः शुद्धं व्रतं पालनीयम् । इति चारित्रविराधनदारे क्षुल्लकसम्बन्धः ॥४२६॥ इति श्रीतपागच्छेश श्रीरत्नशेखरसूरि-पट्टालङ्करण-श्रीलक्ष्मीसागरमरिशिष्य
पं० शुभशीलविहित----पञ्चशतीकथाप्रस्तावकोशे
द्वितीयोऽधिकारः ममाप्तः ।
"Aho Shrutgyanam"