________________
द्वितीयोऽधिकारः
[ १६५
विवि ताराः पश्यन्त्यभूत् । ततो भीमो दध्यो कथमकतरुक्षीरेण चक्षुषी बर्ये जाते । ततस्तस्य तरोरधस्तारखनित्वाऽधोधृतभृतं भाजनं ददर्श । भीमः ततः श्रेष्ठी महावैध इति नाम जातम् । ततः स वैद्यो सकललोकानामुपकारं चक्रे । ततः उपकारात्स्वर्ग गत्वा मुक्ति यास्यति । इति अर्कदुग्धौषधकथकवेद्यकथा ॥२८५॥
[286 ] अथ परिग्रहपरिमाणे जिनदत्तभूपसम्बन्धः । चन्द्रपुरे जिनदत्तस्य गृहे बह्वी श्रीरस्ति । व्यवसायं कुर्वतस्तस्य यत्तत्क्रयाणकं गृहणतो द्विगुणविगुणश्चतुर्गुणो लाभो भवति, तदा भार्या जगौ प्रिय ! सप्तक्षेत्र्यां धनं व्यय । तत स न किमपि व्ययति धनं धर्मे । ततः क्रमादेकदा श्रीदेवी स्वप्नेऽभ्येत्यावग-अहं यास्यामि । तव पुण्यं क्षीणम् । प्रातः श्रीप्रोक्ते पल्याः पुरः प्रोक्ते पस्नी प्राह-मया बहु प्रोक्तं, धनं धर्मे व्यय, त्वया तु न व्ययितं, किं क्रियतेऽधुनाऽपि व्यय धनं तदपि वरं । ततः तेन सर्व 10 धनं धर्मे व्ययितं । रात्री देवी श्रीधनं व्ययितं दृष्ट्वा तत्पुण्यबद्धा तथैव मुक्ताफलमण्यादिगृह तस्य पूर्णीचक्रे । एवं तेन तस्मिन्धने व्ययिते श्रीस्तथा व्यधाद् गृहं २१ दिनप्रान्ते श्रेष्ठिना विंशतिसहस्रटङ्ककपरिग्रहपरिरक्षणमानं लात्वा शेषं धनं व्ययितं । ततः प्रिया तस्य पुरस्य भूपस्यापुत्रस्य मृतस्य तस्मै राज्यं ददौ । सतः स जिनदत्तभूपः प्रभु राज्ये निवेश्य स्वयं मन्त्री भूत्वा सप्तक्षेत्र्यां धनं सदा व्ययन्मुक्तियोग्यं कजियामास । ततो जिनवत्ता समियो मृत्वा स्वर्ग 16 गत्वा मुक्ति यास्यति । इति परिग्रहपरिमाणे जिनदत्तभूपसम्बन्धः ॥२८६॥
[287 ] अप नीचानीचभवनचाण्डालिनीसम्बन्धः । सिखपुरासन्नकम्बलिकामामस्थ-भीमस्य भाम्भिकस्य मृतस्य पत्नी विदेश ययौ ।
एकस्मिन्प्रामे गता लोकैः पृष्टा तस्या जातिः । तयोक्तं मुग्धत्वात् देढस्य पत्नी । लोकैरुक्तमेवं प्राममध्ये नागम्यते । साऽवग्-को प्रामध्ये समेति । तैसक्त-यो वणिम् विप्रो वा भवति स 20 चोक्षः । ततः साऽपरस्मिन्मामे गता तथा तत्र प्राक्षणीवेषधारिणी जाता । ततो 'ब्राह्मणी मह मिति' जल्पन्ती वाराणस्यां गता । तत्र मठवासनिका जाता यमुनायां सदा स्नानं चके । विदेशागता द्विजास्तस्या गृहे मुञ्जते ।
एकदा सिद्धपुरीया द्विजास्तत्रागतास्तस्या गृहे भोजनं कारयितुमागताः । तयोक्तं यूयं के! तैरुक्तं वयं ब्राह्मणाः । तयोक्तं-भवन्तो-भवन्तः क्रमाद्विजा जाता । तैरुक्तं-भवन्तो भवन्त' 8 इत्यस्य कोऽर्थः ! तयोक्तं-अहमिव । तैरुक्तं-त्वं भवन्ती कथं जाता ! साऽवग-धुरि अहं. भाम्भिकभार्याऽभूवं, ततो वणिजाभूवं, ततः झत्रिया, ततः सूत्रधारिका, ततो ब्राह्मणी, ततो मठवासिका इति भवन्त्या अर्थः । ततस्तैरुक्तं- अहो पापिन्या त्वया सर्वे द्विजा विटालिताः। तयोक्तम्-एवं कथमुच्यते ! अस्मिस्तीर्थ ये स्नातास्ते सर्वेभ्योऽपि पवित्राः । ततस्तैरुक्तम्-इयं सत्यं वक्ति । इदं तीर्थ पवित्रं । ततः इयमस्मिन्जले स्नाता पवित्राऽभूत् ततो द्विजास्तत्र भुक्ताः। 30
इति नीचानीचभवनचाण्डालिनीसम्बन्धः ॥२८७॥
"Aho Shrutgyanam"