________________
व्याप्तिपञ्चकवितिः ।
वसाध्यतावच्छेदकाधच्छिनत्वपदेनविवक्षणीयं वृत्तित्वं च स्वावच्छे. इकतावावच्छिन्नपात्यनुयोगितावच्छेदकत्वसम्बन्धेन तथाच महानसीयत्ववाहित्ययोरेका ब्यासज्यवृत्यवच्छेदकता भिन्ना वास्तु प्रतियोगितावच्छेदकतात्वेनोभयथैव तस्या व्यासज्यवृत्तितया तत्प्रतियोगिसाकप्रर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदकत्वस्य द्वित्व एव सत्वेन तेन सम्ब न्धने तत्प्रतियोगिताया वह्निगतैकत्ववृत्तित्वविरहेण महानसीयवहयभावस्य महानसीयत्ववाहित्वगतद्वित्वे वह्नयभावप्रतियोगिताया वृत्तित्वविरहेण तदभावस्य च लक्षणाघटकत्वान्नाव्याप्तिसम्भवः । सादृशावच्छेदकतात्वाच्छिन्नत्वश्च निरूपितत्वसम्बन्धाबंच्छिवसाध्यत्वादिनिष्ठावच्छेदकताभिन्नावच्छेदकतात्वनिष्टावच्छेदकताभिन्नावच्छेदकत्वानिरूपितत्वं तेन महानसीयवह्नित्वावच्छिन्नसाध्यतानिरुपितवहिन्ववृत्यवच्छेदकतापर्याप्तयनुयोगिताबच्छेदकवह्नित्वगतैकत्वे वह्नयभावप्रतियोगित्वस्य वाढत्वावच्छिन्नसाध्यतावच्छेदकतापाप्स्यनुयोमितावच्छेदकवहिरवगतैकत्वे स्वनिरूपितवाहित्यनिष्ठावच्छदकतापापप्त्यनुयोगितावच्छेदकत्वसम्बन्धेन महानसीयवह्नयभावप्रतियोगित्त्वस्य च वृत्तित्वेऽपि न क्षतिः यदिचैकम्वह्नित्वं महानसीयवह्नित्यायाच्छिन्नस्य प्रतियोगित्वस्य साध्यत्वस्य वावच्छेदकमिति प्रतीतिविरहण महानसीयवाहत्वावच्छिन्नप्रतियोगित्त्वाद्यवच्छेदक तात्वेन तत्पात्यनुयोगितावच्छेदकत्वं वह्नित्वगतैकत्वे मास्तु पर. न्त्वेकम्बह्नित्वमवच्छेदकमितिप्रतीतेः प्रामाणिकत्वेऽवच्छेदकतात्वावच्छिन्नप्रतियोगिताया यथाविवक्षितानिरुपितत्ववत्यानिरुपिकीभूतस्य पर्याप्तधनुयोगित्वस्य यहिन्वगतैकत्वेऽवच्छेदकत्वस्य सत्त्वादव्याप्तितादवस्थ्यमिति विभाव्यते तदा साध्यत्वादिनिष्ठावच्छेदकता. निरूपिसत्वमप्युपादेयम् । अथ चह्नित्वावच्छिन्नसाध्यतावच्छेदकता. या ऐक्येन तनिष्ठप्रतियोगितावच्छेदकत्वस्य लाघवन तव्यक्तित्व. स्यैव कल्पनीयतया साध्यतावच्छेदकतात्वावच्छिन्नप्रतियोगित्वाप्रसिद्ध्याऽव्याप्तिरिति चेन्न एतल्लक्षणकर्तृमते गुस्धर्मस्यप्रतियो. मितावच्छेदकत्वस्वीकारात् अन्यथा प्रमेयवह्निमानधूमादित्यत्रसाध्याभावाप्रसिधातद्धटभिनंपटत्वादित्यत्रताशवृत्तित्वाभावाप्रसिद्धा चाब्याम्यापत्तेः । अथवा साध्यतावच्छेदकतात्वादिसमनियतप्रतियोगितोपादेया व्याप्यताच वाहत्वगतकत्वावच्छिन्नानुयोगिताक