Page Text
________________
सिद्धान्तलक्षणतरचालोकः ।
.. वृक्षत्वावच्छेदेनेति"नच वृक्षत्वावच्छेदेनतत्तत्संयोगवावच्छिन्नस्या सत्वेन तदभावावच्छेदकत्व मस्तु वृक्षत्वस्य संयोगत्वावच्छिन्न स्यवृक्षछत्वावच्छिन्न एव सत्वेन तदवच्छिन्नाभावावच्छेदत्वं कथं वृक्षत्वेस्यादिति वाच्यम् । विशेषातिरिक्तस्य सामान्यस्या भाबेन यत्किचित्तदवच्छेद कत्वस्यैव सामान्यावछेदकत्वेन तदभाववतो वृक्ष त्वस्य सामान्याभावावच्छेदकत्वं युज्यत एवेती दानीमभिप्रायात् । - "कुतोनाध्यक्षमिति" ननु चक्षुः संयुक्तसमवेतरूपादिविशेषण. तया परिमाणरसादिषु अभावप्रत्यक्षस्या नुदयेन रूपपरिमाणादि. चक्षुधिविशेष्यकसंयोगाद्यभावचाक्षुषे-चक्षुः संयुक्तसमवेतरूपा. दिविशेषणत्वादीनां विशिष्यैव कारणत्यस्य वाच्यतया द्रव्येसंयोगः सामान्याभावप्रत्यक्षस्यालीकतया संयोगसमान्याभावप्रत्यक्षे द्रव्य. विशेषणतायाः कारणत्वाकल्पना स्कथमापत्ति रापादकाभावा घ. दि च लाघवेन प्रकारतासम्बन्धन संयोगसामान्याभावचाक्षुषे च. क्षुः संयुक्तसमवेतविशेषणत्वस्यकारणत्वं विशेष्यविधयारूपपरिमा. णादेर्भाने तत्तलौकिकप्रत्यक्षप्रयोजकसामग्रा अपेक्षितत्वेन यत्र स. त्रिकर्षानास्ति न तस्य विशष्यत्व मुभयोस्सनिकृष्टत्वेचोभयोरेवै क. स्य सन्निकृष्टत्वे एकत्रैवविशेष्यत्वमित्युक्तापत्रयोगात् एवञ्च च. क्षुस्संयुक्तशाखादिसमवेतवृक्षविशेषणस्वरूपसंयोगाभावप्रकारकत्व. प्रयोजक सामग्रया श्चक्षुः संयोगस्यच द्रव्यभासकस्य सत्वेनापत्ति संभव इत्युच्यते तदपि न उपनीतभानात्मके ऽधिकरणग्रहे परमाणु परिमाणरूपाधिकरणान्तर्भावेण रूपवाभावादी सन्त्रिकर्षे घटपरिमाणान्तर्भावेण महत्त्वादिसम्बन्ध रूपत्वाभावप्रत्यक्षवारणाय चक्षुः संयुक्त योग्यत्वप्रवेशस्य कारणतावच्छदकरीर आवश्यकत्वे द्र. व्यान्यनिष्ठविशेष्यतानिरूपितप्रकारत्वस्यैव प्रसरेणुवृत्त्यभावप्रत्य. क्षस्थलीयव्यभिचारवारणाय लाघवेनाभावविशेषविषयकत्वमनन्तम ब्य कार्यतावच्छेदकसम्बन्धत्वस्य वाच्यत्वात् रूपत्वाभावस्यपरि माणविशेषणत्वरूपसन्निकर्षेचक्षुःसंयुक्तसमवेतरूपेसन्निकर्षरूपगुणा. दोषविगमदशायामपिप्रत्यक्षापत्ते स्तत्तोशष्यकाभावप्रत्यक्षेचक्षुः संयुक्तसमवेततत्तद्विशेषणत्वस्यैवसन्निकर्षतयाप्रकृतेपितदनुसारेणैषः वर्तनीयत्वादिति नापत्तिलम्भव इति चेन्न संयोभावनिष्ठप्रकारतानि रूपितविशेष्यतासम्बन्धेनचाक्षुषप्रत्यक्षत्वावच्छिन्नंप्रति संयोगा।
"Aho Shrutgyanam"
| SR No. | 009520 |
| Book Title | Siddhanta Lakshan Tattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Vidya Vilas Yantralaya |
| Publication Year | 1925 |
| Total Pages | 202 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 6 MB |