Siddhanta Lakshan Tattvaloka

SR No.: 009520
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya
Publication Year: 1925
Total Pages: 202
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 6 MB

Page 144

१३६
सिद्धान्तलक्षणतत्त्वालोकः ।
विषयकत्वमिव सामान्यावच्छिन्नप्रतियोगिताकध्यसविषयकस्वमत्रा. पिस्यादिति वाच्यम् भवदेतदेवं यदिहिप्रतियोगित्यंशे भासमानधर्मस्य प्रतियोगितावच्छेदकत्वनियमोऽकारणकृतस्स्या नास्त्येव तारशः स अत्यन्ताभावस्यच तत्वम्बाधबुद्धिविरोधित्वानुरोधेनाभ्युपेयते गो. रस्तीतिवुद्धिकालेप्यत्रगौनष्ट इति बुद्ध्युत्पत्तेर्वसस्यच तत्वन्नाभ्यु. येय तथाप्येकजातीयेषुचरमव्यक्तिध्वंस समये तजातीयसामान्यध्वंसप्रतीतेरानुभविकत्वे तस्य तज्जातीयव्यक्तिमात्रबुद्धावेव विरो. धितया तदनुरोधेनैव सामान्यावच्छिन्नप्रतियोगिताकत्वंध्वसेभ्यु पेय न्तत्प्रतियोगिताया अतीतनिखिलंव्याक्तिसाधारणतया नागत. स्य तज्जातीयस्याविद्यमानतया च सामान्यन्नतदतिप्रसक्तमित्या. शयः। अपिनोक्तसामान्यध्वंसप्रतीतेः प्रामाणिकत्वे विवादाभिः व्यक्तिः कृतेति ।। ० ॥ ... सम्वन्धानवच्छिन्नस्यैवेति, तादृशसम्बन्धानवच्छिन्नत्वञ्चपारि भाषिकमेवबोध्य न्तेननतादात्म्येनघटाभावसाध्यकसद्धेती हेतुसमा. नाधिकरणसंसर्गाभावीयतादृशसम्बन्धानवच्छिन्नप्रतियोगित्वाप्रतिसिद्धिः । नच विषयत्वध्वंसमादायलक्षणसङ्गतिरितिवाच्यम् ता. इशसाध्यकव्यभिचारिण्यतिव्याप्तेरिति ।। . साधारण्यादिति, इदश्चभेदभिन्नाभावत्वस्थ संसर्गाभावत्वात्मक त्वमभ्युपेत्य संसर्गारोपजन्यप्रतीतिविषयाभावत्वपक्षे ध्वंसीय प्रतियोगितायांसम्बन्धावच्छिन्नत्वस्यस्वाकृतयातत्प्रयोगितायामुक्तसम्ब. न्धानवच्छिन्नत्वस्यासंभवादिति ।।
मानाभाव इति, नच प्रलयएव मानाभावइति वाच्यम् समयसमवायिभिन्नवृत्तिध्वंसप्रतियोग्यवृतिकार्यद्रव्यत्त्वं कार्यद्रव्यप्रागभाव समानकालीनारम्भकातिरिक्तकार्यद्रव्यानधिकरणवृत्ति ध्वंसप्रति योगिवृत्तिकायमात्रवृत्तिधर्मत्वा च्छब्दत्वव दित्यनुमानस्यैवमान त्वादिति ।
मानत्वादिति, इदमुपलक्षणम्-सर्गान्तरीययणुकोत्पत्त्यनुरो नापिप्रलयेस्पन्दःस्वीकरणीय इति ॥ . । तृतीयक्षणइति-महापवनजलवर्षानलादिभि रदृष्टसहकृतैः सर लेषु विनष्टेषु प्रसरणुनाशार्थ परमाणु क्रयाजायते ततोविभागल दनन्तरं पूर्वसंयोगनाश स्ततउत्तरदशेन क्षणकस्थायिनात्रसरेणु
"Aho Shrutgyanam"