________________
ਗਿਆਰ੍ਹਵਾਂ ਅਧਿਐਨ
ਹੇ ਸ਼ਿੱਸ਼ ! ਜੋ ਸੰਜੋਗ (ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ) ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਅਨਗਾਰ (ਘਰ ਰਹਿਤ) ਭਿਕਸ਼ੂ ਦੇ ਆਚਾਰ (ਧਰਮ) ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਹੁਣ ਤੂੰ ਮੈਂ ਰੇ ਪਾਸੋਂ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਸੁਣ।1।
ਜੋ ਵਿੱਦਿਆ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਜਾਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੈ, ਪਰ ਅਭਿਮਾਨੀ ਹੈ, ਵਿਸ਼ੈ ਵਿਕਾਰਾਂ ਸਹਿਤ, ਜੀਭ ਦੇ ਸੁਆਦਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਇੰਦਰੀਆਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਅਵਿਨੈ (ਕਰੋਧੀ) ਬਿਨਾਂ ਵਿਚਾਰੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ, ਉਹ ਅਬਹੁ-ਸ਼ਰੁਤ (ਅਗਿਆਨੀ) ਹੈ।21
ਪੰਜ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ (1) ਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (2) ਕਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (3) ਗਫਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (4) ਰੋਗੀ (5) ਆਲਸੀ, ਇਹ ਜੀਵ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਯੋਗ ਹਨ।3।
ਅੱਠ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਜੀਵ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਯੋਗ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (1) ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਹੱਸਣ ਵਾਲਾ (2) ਇੰਦਰੀਆਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ (3) ਭੈੜੇ ਤੇ ਦਿਲ ਦੁਖਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਾਕ ਨਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ (4) ਸ਼ੁੱਧ ਆਚਾਰ ਵਾਲਾ (5) ਚੰਗੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਾਲਾ (6) ਭੋਜਨ ਦੇ ਲੋਭ ਤੋਂ ਰਹਿਤ (7) ਕਰੋਧ ਰਹਿਤ (8) ਸੱਚ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।4-5
ਇਹਨਾਂ 14 ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸੰਜਮੀ ਸਾਧੂ ਅਵਿਨੀਤ (ਨਿਮਰਤਾ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਰਹਿਤ) ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੁਕਤੀ (ਨਿਰਵਾਨ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।6।
(1) ਮੁੜ ਮੁੜ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (2) ਕਰੋਧ ਵਾਲੀ ਹਾਲਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (3) ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਾਲਾ (4) ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ
92