________________
ਕਾਮ ਸੰਕਧ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ - ਕਾਮ ਅਰਥਾਤ ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਲਗਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ, ਰੂਪ ਆਦਿ ਪੁਦਗਲਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਭਾਵ ਭੋਰਾਵਿਲਾਸ ਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ। (ਆਚਾਰੀਆ ਨੇਮੀ ਚੰਦ ਦੀ ‘ਸੁਖ ਬੋਧ ਟੀਕਾ) ਦਾਸ ਦਾ ਅਰਥ ਨੋਕਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਖਰੀਦਿਆ ਹੋਇਆ ਆਦਮੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਛੁੱਟੀ। ਦਾਸ ਛੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਆਖੇ ਗਏ ਹਨ : 1. ਖਾਨਦਾਨੀ
ਖਰੀਦੇ ਹੋਏ 3. ਕਰਜਾ ਆਦਿ ਨਾ ਮੋੜਨ ਕਾਰਨ, ਦਾਸਤਾ ਹਿਣ
ਕਰਨ ਵਾਲੇ। 4. ਅਕਾਲ ਸਮੇਂ ਭੋਜਨ ਆਦਿ ਲਈ ਬਣੇ ਦਾਸ। 5. ਕਿਸੇ ਦੋਸ਼ ਕਾਰਨ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਜ਼ੁਰਮਾਨਾ ਨਾ ਅਦਾ ਕਰਨ
ਕਰਕੇ ਬਣੇ ਦਾਸ। 6. ਕੈਦੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਾਸਤਾ ਹਿਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ।
(ਸ਼ੀ ਜਿਨਦਾਸ ਰਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ “ਨਸਥ ਚੂਰਨੀ ਭਾਗ ਤੀਜਾ, ਪੰਨਾ 263, ਭਾਯ-ਗਾਥਾ 3673)
ਮਨੂ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਵਿਚ ਦਾਸ 7 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਆਖੇ ਗਏ ਹਨ : 1. ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਹਾਰੇ ਹੋਏ।
ਭੋਜਨ ਆਦਿ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਹੋਏ। ਘਰ ਦੀ ਦਾਸੀ ਦੇ ਬੱਚੇ।
*
*
|
33