________________
ਚੌਵੀਵਾਂ ਅਧਿਐਨ
ਸਮਿਤੀ ਅਤੇ ਗੁਪਤੀ ਰੂਪ ਅੱਠ ਪ੍ਰਵਚਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹਨ। ਸਮਿਤੀਆਂ ਪੰਜ ਹਨ। ਗੁਪਤੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹਨ।1।
ਈਰੀਆ ਸਮਿਤੀ (ਵਿਵੇਕ ਨਾਲ ਚੱਲਣਾ) ਭਾਸ਼ਾ ਸਮਿਤੀ (ਵਿਵੇਕ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ) ਏਸ਼ਨਾ ਸਮਿਤੀ (ਨਿਰਦੋਸ਼ ਭੋਜਨ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨਾ) ਅਦਾਨ ਸਮਿਤੀ (ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਭਾਂਡੇ ਆਦਿ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨਾ) ਮਨ ਗੁਪਤੀ (ਮਨ ਨੂੰ ਵੱਸ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ) ਬਚਨ ਗੁਪਤੀ (ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣਾ) ਕਾਇਆ ਗੁਪਤੀ (ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ) ਆਦਿ ਕੁੱਲ ਅੱਠ ਪ੍ਰਵਚਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹਨ।2।
ਇਹ ਅੱਠ ਸਮਿਤੀਆਂ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਆਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ 12 ਅੰਗਾਂ (ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ) ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੈ।31
ਈਰੀਆ ਸਮਿਤੀ : ਵਰਤਾਂ ਵਿਚ ਦ੍ਰਿੜ ਸੰਜਮੀ, ਸਾਧਕ, ਆਲੰਬਨ (ਸਹਾਰਾ) ਕਾਲ, ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਯਤਨਾਂ (ਵਿਵੇਕ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ੁੱਧ ਈਰੀਆ ਸਮਿਤੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਵਿਚਰਨ (ਘੁੰਮੇ) ਕਰੇ।4।
ਈਰੀਆ ਸਮਿਤੀ ਦਾ ਆਲੰਬਨ (ਸਹਾਰਾ) ਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ (ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਅਤੇ ਚਾਰਿੱਤਰ ਹੈ। ਕਾਲ (ਸਮਾਂ) ਦਿਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਰਗ ਤਿਆਗ ਹੈ।5।
ਦਰੱਵ, ਖੇਤਰ, ਕਾਲ ਅਤੇ ਭਾਵ ਦੇ ਅਰਥ ਅਨੁਸਾਰ ਯਤਨਾਂ 233