________________
| ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੋਸ਼
ਟੀਕਾ :
ਇਸ ਸ਼ਲੋਕ ਵਿਚ ਆਚਾਰਿਆ ਜੀ ਨੇ ਧੀਰਜਵਾਨ ਮਨੁੱਖ ਦੇ
ਲੱਛਣ ਦੱਸੇ ਹਨ। ਧੀਰਜਵਾਨ ਮਨੁੱਖ ਜਦ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੋ
ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਭ ਜਲਦੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਗਿਆਨੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ
ਕਿ ਹੌਸਲਾ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ
ਵਿਚ ਦੁਖੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੌਤ ਆ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ
ਸੱਚਾ ਮਾਰਗ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ। ਧਨ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਦਾਨ ਕਰਨ
ਦਾ ਤਿਆਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਧੀਰਜਵਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਤਲਵਾਰ
ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਧਾਰ ਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਵੇਖਣ ਵਿਚ
ਤਾਂ ਸੁਖਾਲਾ ਹੈ ਪਰ ਚੱਲਣਾ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਂਗ ਹੈ।
अइनेहो वहिज्जइ रूसिज्जइ नय पिये वि पय दिहं ।
बद्धारिज्जइ न कली जलंजली दिज्जइ दुहाणं ।।१४।।
ਸਲੋਕ 14 : ਸੰਸਾਰਿਕ ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਫਸਣਾ, ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨਾਲ
ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ
ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਵਹਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ
ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਦੁੱਖ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਟੀਕਾ :
ਮੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਤਮਾ ਆਪ ਹੈ। ਆਪਣਾ
ਸ਼ੁੱਧ ਆਤਮ ਸਵਰੂਪ ਭੁੱਲ ਕੇ, ਸੰਸਾਰਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ, ਪ੍ਰਤੀ
15
