________________
ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੋਸ਼
ਟੀਕਾ :
ਸੱਚ-ਝੂਠ, ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ, ਕਰਨ ਯੋਗ ਅਤੇ ਨਾ ਕਰਨ ਯੋਗ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤਿੰਨ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼ੁਭ ਗੁਣ ਚਾਹੇ ਮਿੱਤਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਜਾਂ ਮੁਸਾਫਿਕਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵਿਚ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਬਣੇ। ਗੁਣੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਨਾਲ, ਜੀਵ ਵੀ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਨਾਲ ਆਤਮਾ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਸਵਾਰਥ ਰਹਿਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ ਕਿਉਂਕਿ ਸਵਾਰਥ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੇਮ ਅਨੇਕਾਂ ਅਵਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਇਸਤਰੀ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਬੇਅਰਥ ਹੈ, ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਹਾਣੀਕਾਰਕ ਹੈ। ਮਿੱਤਰਤਾ, ਲਗਨ, ਉਪਦੇਸ਼, ਵਿਉਪਾਰ ਆਦਿ ਕੰਮ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪਰਖ ਯੋਗਤਾ (ਪਾਤਰਤਾ) ਦੇ ਇਹੋ ਗੁਣ ਹਨ। ਅੱਗੇ ਸ਼ਾਸਤਰਕਾਰ ਉਹ ਯਤਨ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨਿੰਦਾ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ।
नाकज मायरिज्जइ अप्पा पाड़िज्जइ ने वयणिज्जे ।
नय साहसं चइज्जइ अब्भिज्जइ तेण जग हत्थो । । १२ ।।
ਸਲੋਕ 12 : ਨਾ ਕਰਨ ਯੋਗ ਕੰਮ ਨੂੰ ਨਾ ਕਰੋ। ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਨਿੰਦਨਯੋਗ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਨਾ ਪਾਊ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਬਣ ਕੇ, ਬਿਨਾਂ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾ
13
