________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ
4. ਨਿਰੂਪਣ ਸੂਤਰ
(32) ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਣ, ਨਯ ਅਤੇ ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਰਾਹੀਂ ਅਰਥ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਯੋਗ ਅਯੋਗ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਯੋਗ ਯੋਗ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
(33) ਗਿਆਨ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰ ਰਾਹੀਂ, ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਯ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁਗਤ ਨਾਲ ਅਰਥ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(34) ਨਿਸ਼ਚੈ ਤੇ ਵਿਵਹਾਰ - ਇਹ ਦੋ ਨਯ ਹੀ ਸਾਰੇ ਨਯਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਹਨ ਅਤੇ ਦਰਵਯ ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਪਰਿਆਏ ਆਰਥਿਕ ਨਯ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹਨ।
(35) ਜੋ ਇਕ ਅਖੰਡ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਧਰਮਾਂ (ਸੁਭਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪੱਖੋਂ ਭੇਦ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵਿਵਹਾਰ ਨਯ ਹੈ। ਜੋ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਭਾਵ ਅਖੰਡ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਅਖੰਡ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਨਿਸ਼ਚੇ ਨਯ ਹੈ।
(36) ਵਿਵਹਾਰ ਨਯ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨੀ ਦੇ ਚਾਰਿੱਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਨਿਸ਼ਚੈ ਨਯ ਪੱਖੋਂ ਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਚਾਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਕੋਲ ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(37) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਤਮਾ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਨਿਸ਼ਚੇ ਨਯ ਦੇ ਰਾਹੀਂ,
