________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੀ ਰਸ ਤਿਆਗ ਨਾਉਂ ਦਾ ਤਪ ਹੈ।
(451) ਏਕਾਂਤ, ਅਨਾਪਾਤ (ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਆਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ) ਅਤੇ ਇਸਤਰੀ, ਪੁਰਸ਼, ਹਿਜੜੇ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਥਾਂ ਤੇ ਸੌਣਾ ਅਤੇ ਆਸਨ ਹਿਣ ਕਰਨਾ, ਵਿਵਿਕਤ ਸ਼ਯਨਾਸ਼ਨ (ਤਿਸੰਨਤਾ) ਨਾਮਕ ਤਪ ਹੈ।
(452)ਪਹਾੜ, ਗੁਫਾਵਾਂ ਆਦਿ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਥਾਵਾਂ ਆਤਮਾ ਦੇ ਲਈ ਸੁੱਖਕਾਰੀ, ਵੀਰਆਸਨ ਆਦਿ ਕਠਿਨ ਆਸਨਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਜਾਂ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਕਾਇਆ ਕਲੇਸ਼ ਨਾਉਂ ਦਾ ਤਪ ਹੈ।
(453) ਸੁੱਖ ਪੂਰਵਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆਨ, ਦੁੱਖ ਆਉਣ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਯੋਗੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਇਆ ਕਲੇਸ਼ ਤਪ ਰਾਹੀਂ ਆਤਮ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(454-455) ਰੋਗ ਦੇ ਇਲਾਜ ਸਮੇਂ ਨਾਂ ਰੋਗੀ ਦਾ ਸੁੱਖ ਭਲੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਦੁੱਖ। ਇਲਾਜ ਕਰਾਉਣ ਸਮੇਂ ਰੋਗੀ ਦੁੱਖੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਖੀ ਵੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੋਹ ਦਾ ਖ਼ਾਤਮਾ ਹੋਣ ਤੇ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਕੋਈ ਵੀ ਭਲੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਮੋਹ ਦਾ ਖ਼ਾਤਮਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਸਾਧੂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਵੀ ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਤੱਪ ਕਾਰਨ ਸਾਧੂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਿਕ ਕਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੋਹ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਰੀਰ ਲਈ ਭੰੜਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।
(ਅ) ਅੰਦਰਲਾ ਤਪ (456) (1) ਪ੍ਰਾਸ਼ਚਿਤ (2) ਵਿਨੇ (3) ਵੰਯਾਵਰਿਤ (4)
|
91
