________________
ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਐਨ ਆਰਿਆ ਜੰਬੂ ਸਵਾਮੀ ਅਪਣੇ ਗੂਰੁ ਸੁਧਰਮਾ ਸਵਾਮੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ, “ਹੇ ਭਗਵਾਨ ! ਜੇ ਮੁਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਕਲਪਾਤਸਿਕਾ ਨਾਂ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਉਪਾਂਗ ਦਾ ਇਹ ਅਰਥ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਪੁਸ਼ਪਿਤਾ ਨਾਂ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਉਪਾਂਗ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਦੱਸਿਆ ਹੈ?
ਆਰਿਆ ਸੁਧਰਮਾ ਸਵਾਮੀ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, “ਹੇ ਜੰਬੂ ! ਮੁਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਤੀਸਰੇ ਪੁਸ਼ਪਿਤਾ ਉਪਾਂਗ ਦੇ ਦਸ ਅਧਿਐਨ ਫਰਮਾਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ: 1. ਚੰਦ 2. ਸੁਰਜ 3. ਸ਼ੁਕਰ 4. ਭਹੁਪੁਤਰਿਕਾ 5. ਪੂਰਨ, 6. ਮਾਨਭੱਦਰ, 7. ਦੱਤ 8. ਸ਼ਿਵ 9. ਵਲੇਪਕ 10. ਅਣਾਦਿਤ ॥1॥
“ਹੇ ਜੰਬੂ ! ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਸ ਕਾਲ ਰਾਜਹਿ ਨਾਂ ਦਾ ਨਗਰ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਗੁਣ ਸ਼ੀਲ ਨਾਂ ਦਾ ਚੇਤਯ (ਬਗੀਚਾ) ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਣਿਕ ਨਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਸ ਕਾਲ ਮਣ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਉਸ ਨਗਰੀ ਦੇ ਗੁਣਸ਼ੀਲ ਚੇਤਯ ਵਿੱਚ ਪਧਾਰੇ। ਧਰਮ ਸ਼ਭਾ ਇੱਕਤਰ ਹੋਈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਇੰਦਰ, ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਰਾਜਾ ਚੰਦਰਮਾ, ਚੰਦਰਵੇਤਾਂਸ਼ਕ ਵਿਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ 4000 ਦੇਵਤਿਆਂ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਸਨ।
ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੇ ਇੰਦਰ ਚੰਦਰਮਾ ਨੇ ਇਸ ਜੰਬੂ ਦੀਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਤੱਕੀਆ। ਉਸ ਨੇ ਜੰਬੂ ਦੀਪ ਵਿੱਚਕਾਰ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। ਉਸ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜਾਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਸੁਰਿਆਭ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਿਆਂ ਚੰਦਰਮਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਖਣ ਲੱਗਾ, ਹੇ ਦੇਵਾਲੂਮ੍ਰਿਆ, ਤੁਸੀਂ ਜੰਬੂ ਦੀਪ ਦੇ
- 57 -
