________________
ਮਹਾਵੀਰ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਇਸ ਸੂਖਮ ਜੀਵਨ ਸੂਤਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਮੋਟਾ ਵਿਵਹਾਰ ਸੂਤਰ ਵੀ ਹੈ। | ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਲਈ ਉਪਾਦਾਨ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ, ਅਦਾਰਿਆ, ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਵਿਖਰਾਉ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਹੀ ਹੈ। ਖਲੀਲ ਜ਼ਿਬਰਾਨ ਅਪਣੀ
ਫਿਟ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਬੱਚੇ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ ਸਾਡੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਕਿੰਨੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਅਜਿਹਾ ਸੋਚਦੇ ਹਨ? ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਹੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਉਹ ਹੀ ਕਰਨ, ਉਹ ਹੀ ਬਣਨ ਜੋ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਤੇ ਬਣਾਉਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੱਸ / ਬਣਾਏ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣ। | ਦੁਸਰੇ ਦੇ ਲਈ ਉਪਾਦਾਨ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਅਹਿਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਅਹਿਸਾਨ ਜਾਂ ਦਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੀ ਜੋ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਦੂਸਰੇ ਤੇ ਇਹ ਸਾਡੀ ਦਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਦਿਆ ਭਾਵ ਜਾਂ ਕ੍ਰਿਪਾਲਤਾ ਨਾਲ ਤਾਂ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਇਹ ਦੁਸਰੇ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨਾ ਕਰੀਏ ਇਹ ਸਾਡਾ ਹੱਕ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੇਸ਼ ਨਾ ਕਰਨ ਇਹ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਹੈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਸਾਨ ਕਿਵੇਂ? | ਚੰਗਾ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਲਈ ਜੋ ਨਮਿਤ ਬਣਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੀ ਦਿਆ ਹੈ ਨਾ? ਦਰਅਸਲ ਮਹਾਵੀਰ ਦਿਆ ਪੱਖੋਂ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁਣਗੇ ਵੀ ਕਿਉਂ? ਦਿਆ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਹੈਸਿਅਤ ਤੇ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ ਲਗਾ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਹੁੰਦੇ ਕੌਣ ਹਾਂ ਵਿਰਾਟ ਸੱਤਾ | ਵਸਤੁ ‘ਤੇ ਦਿਆ ਵਿਖਉਣ ਵਾਲੇ? ਜੇ ਅਸੀਂ ਕੀੜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਮਿਤ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿ ਪਤਾ ਕੱਲ ਕੀੜੀ ਸਾਡੇ ਵਿਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਮਿਤ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਦਰਅਸਲ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਸੋਈ ਹੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਮਿਤ
12
