________________
ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਟੀਆਂ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਬਹੁਤ ਠੋਸ ਗਹਿਰੀ ਅਤੇ ਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਤੱਪਸੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ, ਇਹ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਦਾਰਥ / ਵਸਤੂ / ਦ੍ਰਵ ਜਾਂ ਸੱਤ ਮਹਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਚਾਹੇ ਜੀਵ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਅਜੀਵ ਉਸ ਵਸਤੂ / ਦਵ ਦੇ ਨਾਲ ਇਜੱਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹਿਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨਤਾ ਇਕ ਇਸੇ ਗਲ ਤੋਂ ਸਮਝੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 22 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਾ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਆਇਨਸਟਾਇਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਰਾਜਨਿਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ 2 2 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇੰਤਜਾਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਫ੍ਰਾਂਸਿਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਿਆ। ਫੇਰ ਵੀ ਆਇਨਸਟਾਇਨ ਨੇ ਮੂਲ ਜੜ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਸਿਰਫ ਮਨੁੱਖੀ ਹਵਾਲੀਆ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝੀਆ। ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਸੰਪੂਰਨ ਜੜ ਚੇਤਨ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਨਵ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਜੜ - ਚੇਤਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੀ।
ਆਪ ਨੇ ਚੋਗਿਰਦਾ - ਅਪਣੇ ਪਾਣੀ, ਜੰਗਲ, ਜਮੀਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅਜੋਕੀ ਦੁਨਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰਿਆ ਅਚੰਬਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮਹਾਵੀਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਜੀਵ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪ੍ਰੈੱਸ (ਹਿਲਨ ਚਲਨ ਵਾਲੇ) ਅਤੇ ਸਥਾਵਰ। ਸ਼ੰਖ, ਕੀੜੀ, ਭੌਰਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ / ਮਨੁੱਖ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਦੋ, ਤਿੰਨ, ਚਾਰ, ਅਤੇ ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਜੀਵ ਹਨ। ਇਹ ਮੁਕਬਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਖੁਦ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਚੱਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਉੱਲਟ ਜੋ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਖੁਦ ਅਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੇ, ਜਿਵੇਂ (ਪ੍ਰਿਥਵੀ, ਪਾਣੀ, ਅੱਗ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ) ਇਹ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵ ਹਨ। ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ
4
