________________
ਸੰਜਮ ਦੇ ੧੮ ਸਥਾਨ ਹਨ ਜੋ ਅਗਿਆਕਾਰੀ ਆਤਮਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਧਨਾ (ਉਲੰਘਨਾ) ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਸਥਾਨ ਦੀ ਵਿਰਾਧਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ (ਸਾਧੂ) ਪਦ ਤੋਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ॥੭॥
ਛੇ ਮਹਾਂਵਰਤ, ਛੇ ਕਾਈਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ, ਹਿਸਥ ਦੇ ਵਰਤਨ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਤਿਆਗ, ੧੪ ਪਲੰਗ ਕੁਰਸੀ ਆਦਿ ਦਾ ਤਿਆਗ, ੧੫ ਸਾਧੂ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਉਲਟ ਆਸ਼ਨ, ਠਿਕਾਣੇ ਦਾ ਤਿਆਗ, ਨਾ ਲੈਣਯੋਗ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਤਿਆਗ, ੧੬ ਅੰਸ਼ ਮਾਤਰ ਜਾਂ ਸੰਪੂਰਨ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਤਿਆਗ, ੧੭ ਸ਼ਰੀਰ ਸ਼ਿੰਘਾਰ ਦਾ ਤਿਆਗ, ੧੮ ਇਹ ੧੮ ਸੰਜਮ ਦੇ ਸਥਾਨ ਹਨ। ॥੮॥ ਪਹਿਲੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ ਗਿਆਤਾ ਪੁੱਤਰ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਅਹਿੰਸਾ ਮਹਾਵਰਤ ਦੇ ਪਾਲਨ ਵਾਰੇ ਆਖਿਆ ਹੈ ਇਹ ਅਹਿੰਸਾ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਨ, ਆਧਾ ਕਰਮੀ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ, ਸੁਖਮ ਢੰਗ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦੇ ਸਾਧਨ ਰੂਪ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਖੁਦ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਸੰਜਮ ਰੂਪ ਦਿਆ ਰਖਨੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ॥੯॥
ਇਸ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਤਰੱਸ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਨਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਅਣਜਾਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਪ ਮਾਰੇ ਨਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਮਰਵਾਵੇ, ਨਾਂ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਕਰੇ।
ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਆਖਿਆ ਹੈ “ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਜਿਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮਰਨਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਨ ਕੇ ਘੋਰ ਨਰਕ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਕਾਰਣ ਜੀਵ ਘਾਤ ਦਾ ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ (ਸਾਧੂ) ਤਿਆਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ॥੧੦-੧੧॥
