________________
ਧਿਆਨ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਨ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਧਿਆਨ ਦਾ ਖੇਤਰ ਤਿਆਗ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਜੁੜਨਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਮਨ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਪਰਵਿਰਤੀ ਧਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਮਨ ਤੋਂ, ਵਚਨ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਅਕਰਮ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਨਾ ਹੀ ਧਿਆਨ ਹੈ।
ਮਨ ਤੋਂ ਸੁਖਮ ਹੈ - ਚਿੱਤ। ਚਿੱਤ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਘਟਨਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦਾ ਚਿੱਤਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਚਿੱਤ ਸ਼ੁੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਟੇ ਵਜੋਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਿੱਤ ਬਿਨਾਂ ਤਰੰਗ ਦੀ ਝੀਲ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚਿੱਤ ਤੋਂ ਸੁਖਮ ਹੈ - ਬੁੱਧੀ। ਬੁੱਧੀ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅਪਣੇ ਕੰਨਾ ਨਾਲ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਬੁੱਧੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿ ਸਹੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿ ਗਲਤ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਦਰਅਸਲ ਤੁਸੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੁੱਝ ਫੈਸਲੇ ਅਪਣੇ ਅੰਦਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਬੋਲਿਆ ਹੋਇਆ, ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਕਸੋਟੀ ਤੇ ਖ਼ਰਾ ਉੱਤਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਸਹੀ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਬੋਲਿਆ ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਕਸੋਟੀ ਤੇ ਖ਼ਰਾ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰਦਾ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਕਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਆਪ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦਾ ਜੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜ ਦਿਨਾ ਲਈ ਅਲੱਗ ਰੱਖ ਦਿਉ। ਧਿਆਨ ਦੇ ਜੋ ਸੁਤਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਯਾਤਰਾ ਕਰੋ, ਤੁਹਾਡੀ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਭਰਮ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਮੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੀ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸੱਚ ਤਾਂ ਅਨੰਤ ਹੈ।
ਆਤਮ ਧਿਆਨ
15
