________________
अध्ययन ४ सू. ४ तेजस्कायस्य सचित्ततासिद्धिः
२१३
अङ्गारादीनां प्रकाशनश किर्यावदात्मसंयोगभाविनी देहस्यत्वात् खद्योत - शेरीरंपरिणामवत् ।
अङ्गारादीनां तापोऽपि आत्मसंयोगसद्भाव हेतुकः, शरीरस्थत्वात् ज्वरतापवत् 2 न देनेसे हानि (मन्दता) होती है, जैसे मनुष्यका शरीर । अर्थात् मनुः roat शरीर आहार देने से बढता और न देनेसे घटता है, अतः वह सचेतन है । इसी प्रकार तेजस्काय भी ईंधन देने से बढती और न देनेसे घटती है, अतः यह भी सचेतन है ।
अंगार आदिकी प्रकाशन शक्ति जीवके संयोग से ही उत्पन्न होती है, क्योंकि वह देहस्थ है, जो जो देहस्थ प्रकाश होता है वह वह आत्मा के संयोग ही निमित्तसे होता है, जैसे जुगनू के शरीर का प्रकाशः । जुगनू के शरीर में प्रकाश तब तक ही रहता है जब तक उसके साथ आत्माका संयोग रहता है ।
इसी प्रकार अंगार आदिका प्रकाश भी तब तक ही रहता है जबतक उसमें आत्मा रहती है।
अंगार आदिका ताप भी आत्मा के संयोग के ही कारण है क्योंकि वह शरीरस्थ है, जितने शरीरस्थ ताप होते हैं वे सब आत्माके निमित्त से ही તેની વૃદ્ધિ અને ન આપવાથી હાનિ ( મંદતા ) થાય છે, જેમકે મનુષ્યનું શરીર. અર્થાત્ મનુષ્યનું શરીર આહાર આપવાથી વધે છે અને ન આપવાથી ઘટે છે, તેથી તે સચેતન છે, એજ રીતે તેજસ્કાય પણ ઈંધન આપવાથી વધે છે અને ન આપવાથી ઘટે છે, તેથી તે સચેતન છે,
અગારા અાદિની પ્રકાશન—શકિત જીવના સંચાગથી જ ઉત્પન્ન થાય છે. કારણ કે એ દેહસ્થ છે, જે જે દૃહસ્થ પ્રકાશ હેય છે તે તે આત્માના સચેગના જ નિમિત્તથી ઢાય છે, જેમકે આગીયાના શરીરને પ્રકારા. આગીયાના શરીરમાં પ્રકાશ ત્યાંસુધી જ રહે છે કે જ્યાંસુધી તેની સાથે આત્માને સગ રહે છે, એ રીતે ગારા આદિના પ્રકાશ પણ ત્યાંસુધી જ રહે છે કે જ્યાંસુધી તેમાં ચેતન રહે છે.
અગારા આદિને તાપ પણ આત્માના સમૈગના જ કારણે છે, કેમકે તે શરીરસ્ય છે.'જેટલા શરીરસ્થ તાપ હાય છે તે બધા આત્માના નિમિત્તથી -જ
