________________
अध्ययन २ गा. ४ कामरागदोपानुचिन्तनम्
११७
त्रियाः न, इत्येवम् =भनया रीत्या, तस्या: = अभिलप्यमाणायाः खियास्तत्सम्वन्धिनमित्यर्थः, रागम् = दुरभिलापं, विनयेत् दूरीकुर्यात् ।
वनिताविषये प्रसृतं मनस्तदीयरागसंबन्धिवहुतरदोपानुचिन्तनेन ततो निवर्तयन् मुनिः समां प्रेक्षामवलम्ब्य वनितादर्शनात् मागिव रागशून्यो भवेदिति भावः । दोषानुचिन्तनं यथा - "रे चित्त ! चारित्रस्य प्राणभृतं ब्रह्मचर्य यावज्जीवनमनुपालयितुं कृतमतिज्ञस्य तव स्वकृतप्रतिज्ञापरित्यागोद्यमे कुतो न लज्जासमुद्भवः ? | यदा संसारदावदहनपरितप्तस्य तत्र कोऽपि लोके शरणं नाभूत् तदा या विषयान् परित्यज्य जिनेन्द्रप्रतिपादितं चारित्रधर्मे शिरसाऽङ्गीकृत्य त्वया मैं उसका हूँ। ऐसा विचार करके उस स्त्रीके विषयका राग-भाव दूर करना चाहिए | तात्पर्य यह है कि-स्त्रीके विषय में मनकी प्रवृत्ति होनेसे चारित्रकी मलिनता आदि बहुतेरे दोष उत्पन्न होते हैं । उन दोपोंका विचार करके मुनि अपने मनको उस तरफसे हटाता हुआ समप्रेक्षाका अवलम्बन करके उसीप्रकार रागरहित होजावे जिस प्रकार त्रीको देखनेके पहले था |
दोपोंका विचार इसप्रकार करे - रे मन ! चारित्रके प्राणोंके समान ब्रह्मचर्यको यावत्जीवन पालन करनेकी तूने प्रतिज्ञा की है; पहले की हुई प्रतिज्ञाका अब परित्याग करते तुझे लज्जा नहीं आती? जिस समय तृ संसाररूपी तीव्र दावाग्निसे संतप्त हुआ और लोकमें कोई भी तुझे न बचा सका उस समय जिनेन्द्र भगवान द्वारा प्ररूपित चारित्र धर्मको तूने વિષયના રાગભાવ દૂર કરવા જોઇએ. તાત્પર્ય એ છે કે—સ્રીના વિષયમાં મનની પ્રવૃત્તિ થવાથી ચારિત્રની મલિનતા આદિ અનેક દોષ ઉત્પન્ન થાય છે. એ દ્વેષને વિચાર કરીને મુનિ પેાતાના મનને તે તરફથી પાછું હુઠાવતાં સમપ્રેક્ષાનું અવલંબન કરીને એવે રાગરહિત થઇ જાય કે જેવે! તે સ્ત્રીને દેખતાં પહેલાં હતેા.
ાષાને વિચાર આ પ્રમાણે કરે હે મન ! ચારિત્રના પ્રાણ સમાન બ્રાચર્ચીને જીવનપર્યંત પાળવાની તે પ્રતિજ્ઞા કરી છે. પહેલાં કરેલી પ્રતિજ્ઞાના હુવે પરિત્યાગ કરતાં તને શરમ નથી આવતી? જે સમયે તું સંસારરૂપી તીવ્ર દાવાનળથી સંતમ થયા અને લેકમાં કઇ પણ તને ખચાવી ન શકયું, તે સમયે જીનેન્દ્ર ભગવાને પરૂપેલા ચારિત્ર ધર્મને તે સ્વીકાર કર્યાં અને જે હેય વિષયેાથી
