________________
२९५
मुनिहर्षिणी टीका अ. ८ पञ्चकल्याणक स्वरूपम् त्तराः हस्तोपलक्षिता उत्तरा यासां ता हस्तोत्तरा उत्तराफल्गुन्यः अभवन् । तद्यथा-तथाहि-हस्तोत्तराभिः हस्तोत्तरासु (अत्र प्राकृतत्वात् सप्तम्यर्थे तृतीया) च्युतः विंशतिसागरोपमदेवसम्बन्धिस्थितिमुपभुज्य दशमप्राणतदेवलोकात् च्युत्या गर्भम् अवक्रान्तः प्रविष्टः १। हस्तोत्तराभिः हस्तोत्तरासु -- उत्तराफल्गुनीषु गर्भाद् गर्भ-गर्भान्तरं रहत: देवेनाऽऽनीतः २। हस्तोत्तरासु जातःचैत्रशुक्लत्रयोदश्यां जन्म गृहीतवान् ३। हस्तोत्तराभिः हस्तोत्तरासु मुण्ड:मुण्डितो भूत्वा अगाराद्-गृहात् अनगारितां-मुनित्वं प्रचजितः प्राप्तः ४ । हस्तोत्तराभिः हस्तोत्तरामु अनन्तम्-अन्तरहितं निरवधिकम् अनुत्तरम्-अविद्यमान उत्तर:-प्रधानो यस्मात् तदनुत्तरं सर्वोत्कृष्टं, निर्व्याघातं-व्याघातो-चिनाशस्तद्रहितं, निरावरणम्-आवरणम्-आच्छादनं तद्रहितम् कृत्स्नं प्रतिपूर्ण-सम्पूर्ण महावीरस्वामी के पाच कल्याण उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र में हुए । मूल में हस्तोत्तरा शब्द है । उसका अर्थ यह होता है कि-हस्त से उपलक्षित उत्तरा, अर्थात् हस्त नक्षत्र के पहले जो उत्तरा नक्षत्र है उसको हस्तोत्तरा - उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र कहते हैं । मूल में प्राकृत होने से सप्तमी के अर्थ में तृतीया विभक्ति है। वीस सागरोपम देव की स्थिति का उपभोग कर भगवान दशमप्राणतदेवलोक से च्यव कर उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र में गर्भमें आये १ । उत्तराफाल्गुनी में देवद्वारा एक गर्भसे दूसरे गर्भ में उनका संहरण हुआ २। चैत्रशुक्लत्रयोदशी उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र में जन्म हुआ ३ । उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र में मुण्डित होकर अगारसे अनगार बने अर्थात् घर छोडकर संयम लिया ४ । उत्तराफाल्गुनीमें अनन्त, प्रधान, अविनाशी, पाय ४८या उत्तराफाल्गुनी नक्षत्रमा यया. भूखमा हस्तोतरा १७६ छे ते अर्थ એ થાય છે કે હસ્તથી ઉપલક્ષિત ઉત્તરા અર્થાત્ હસ્ત નક્ષત્રની પહેલાં જે ઉત્તરા नक्षत्र छे तने हस्तोत्तरा-उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र ४ छे. मी प्राकृत पाथा સપ્તમીના અર્થમાં તૃતીયા વિભક્તિ છે વીસ સાગરોપમ દેવની સ્થિતિને ઉપભગ કરી ભગવાન દશમા પ્રાણતદેવકથી ચ્યવીને ઉત્તરાલુની નક્ષત્રમાં ગભ મા माया (१) उत्तराफाल्गुनीमा हेपद्वारा मे गथी भीत मा तेभनु स २९५ थयु (२) थैत्र शुस तेरस उत्तराफाल्गुनी नक्षत्रमा म थये। (3). उत्तराफाल्गुनी નક્ષત્રમાં સુડિત થઈ અગારમાથી અનગાર બન્યા અર્થાત્ ઘર છોડીને સયમ લીધે (૪) उत्तराफाल्गुनीमा मनन्त, प्रधान, अविनाशी, निरा१२६य स पूरा विज्ञान भने