________________
विपाकचन्द्रिका टीका,श्रु० १,१० १,मृगापुत्रावलोकनजो गौतमस्य मनोविचारः.१०९ दुश्वीर्णानां दुष्टभावेनाचरितानां, 'दुप्पडिकंताणं' दुष्पतिक्रान्तानां-मायश्चित्तप्रतिपत्त्यादिना अप्रतिक्रान्तानाम्-पश्चात्तापादिभिरनिवर्तितानामित्यर्थः, 'अमुभाणं' "अशुभानाम्-अशुभजनकानाम् , 'पावाणं' पापानां 'कडाणं कम्माणं' कृतानां कर्मणां ज्ञानावरणीयादीनां 'पावगं' पापकम्-अशुभम् ‘फलवित्तिविसेसं' फलवृत्तिविशेष-फलरूपः परिणामरूपो यो वृत्तिविशेषः अवस्थाविशेषस्तम् , 'पञ्चणुब्भवमाणे' प्रत्यनुभवन् भुञ्जानो 'विहरई' विहरति । ततो भगवान् गौतमो ‘ण मे दिट्ठा णरगा वा णेरइया वा' न मया दृष्टा नरका वा नैरयिका वा, 'पञ्चक्खं खलु अयं पुरिसे' प्रत्यक्षं खलु अयं पुरुषः ‘णरयपडिरूवियं नरकप्रतिरूपिकां-नरकसदृशीं, 'वेयणं' वेदनां 'वेएई' वेदयति अनुभवति, निकट्ट' इति कृत्वा इति मनसि कृत्वा 'मियं देविं' वित्तिविसेसं पञ्चणुब्भवमाणे विहरइ' अहो ! इस बालक की इस दुर्दशा का कारण एक इसके पूर्वभव-उपार्जित ज्ञानावरणीयादिक अशुभ कर्म ही है, जिन्हें इसने पूर्वभव में बडे ही प्राणातिपातादिरूप दुष्ट भावों से अर्जित किये हैं, और उपार्जित करके भी जिनका इसने प्रायश्चित्त-आदि द्वारा संशोधन नहीं किया है, और इसी कारण जिनकी यह परम्परा वद्धित होती चली आ रही है, ऐसे इन अशुभ कर्मों के खोटे फल को यह भोग रहा है।
यद्यपि 'ण मे दिवा णरणा वा णेरइया वा' मैंने प्रत्यक्षरूप में नरक और नारकियों को नहीं देखा है, तो भी इसे देखकर मुझे नरक और नारकियों का प्रत्यक्ष अनुभव होता है, क्यों कि 'पञ्चक्ख खलु अयं पुरिसे णरयपडिरूवियं वेयणं वेएइ' यह पुरुष प्रत्यक्षरूप में ही नरक-जैसी वेदना का अनुभव कर रहा है, 'त्तिकट्ठ' ऐसा मनमें विचार कर 'मियादेविं' उन्होंने मृगादेवी से माणे विहरइ ' म ! २L पानी. मावी शान ४।२६ मे तना पू भवना સંચિત જ્ઞાનાવરણય–આદિક અશુભ કર્મ જ છે, જેને આ જીવે પૂર્વભવમાં મોટા પ્રાણાતિપાત-આદિપ દુષ્ટભાવથી ઉપાર્જિત કરેલ છે, અને ઉપાર્જિત કરીને પણ જેણે તે પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત આદિ દ્વારા સંશોધન કર્યું નથી, અને તેથીજ જેની પરમ્પરામાં વૃદ્ધિ થતી રહી છે, એવા તે અશુભ કર્મોનું માઠું ફળ આ ભેગવી રહેલ છે.
ने 'ण मे दिवा गरगा वा णेरइया वा' प्रत्यक्ष३५मा न२४ मने ना२४ीना રજીને દેખ્યા નથી, તે પણ આ જીવને જોઈને મને નરક અને નારકીઓને
प्रत्यक्ष अनुभव थाय छे, १२ - पञ्चक्खं खलु अयं पुरिसे णरयपडिरूवियं ‘वेयणं वेएई' मा पुरुष प्रत्यक्ष३५मा न२४ २वी नाना मनुल ४६..Rो छ,