Page Text
________________
९०४
उत्तराध्ययनसूत्रे भूमाः कथ्यन्ते, हैमवतादिक्षेत्रजा युगलिन इत्यर्थः। तथा अन्तरद्वोपनाः= अन्तरमिह समुद्रमध्यं, तस्मिन् द्वीपाः, अन्तरद्वीपास्तेषु जाताः ॥१९५।।
"पन्नरल तीसविहा' इति ।
पञ्चदशत्रिंशद्विधाः इह विधशब्दस्य प्रत्येकसभिसम्बन्धात् पञ्चदशविधाः, त्रिंशद्विधाः इति वाच्यम् । तत्र पञ्चदशविधाः कर्मभूमाः, भरतैरावतविदेहानां प्रयाणां क्षेत्राणां कर्मभूमि समाख्यानां प्रत्येकं पञ्चसंख्यकत्वात् पञ्चदशसंख्यकत्वम् । त्रिंशद्विधाः अकर्मभूमाः-हैमवत-हरिवर्ष-रम्यकवर्ष-हैरण्यवत-देवकुरू-त्तरकुरूणां पण्णामकर्मभूमिनां प्रत्येकं पञ्चसंख्यकत्वात् । अष्टाविंशतिर्भेदाचाऽन्तरद्वीपजानाम् , अन्तरद्वीपानामष्टाविंशतिसंख्यकत्वात् तत्रोत्पन्नानामपि तत्संख्यकत्वम् । तथाहिकर्म नहीं किये जाते हैं वे अकर्मभूलि हैं । इन अकर्मभूमियोंमें जिनकी उत्पत्ति होती है वे अकर्मभूम मनुष्य हैं । हैमवतक्षेत्र, हरिक्षेत्र, रम्यकक्षेत्र, आदि क्षेत्र अकर्मभूमि हैं। समुद्र के बीचमें जो द्वीप होते है वे अन्तरद्वीप कहे गये है। इन अन्तरद्वीपोंमें जो मनुष्य उत्पन्न होते है वे अन्तरद्वीपज मनुष्य है ॥१९५॥ ___अन्वयार्थ--(पन्नरस तीसविहा भेया अठ्ठवीसइं-पञ्चदशत्रिंश. द्विधाः भेदाश्चाष्टाविंशतिः) कर्मभूमियां पन्द्रह १५ है-पांच सरत, पांच ऐरावत, एवं पांच महाविदेह । अकर्मभूमि तील प्रकारकी है-पांच हैमवत, पांच हरिवर्ष, पांच रम्यकवर्ष, पांच हैरण्यवत, पांच देवकुरु, पांच उत्तरकुरु । इस प्रकार ढाई द्वीपकी ये तीस भोगभूमियां है । अन्तरद्वीप अठाईस प्रकारके है-अतः इनमें उत्पन्न हुए प्राणी-मनुष्य કષિ વાણિજ્ય, આદિ કર્મ કરવામાં નથી આવતાં તે અકર્મભૂમિ છે, આ અકર્મભૂમિમાં જેની ઉત્પત્તિ થાય છે તે અકર્મભૂમ મનુષ્ય છે. હૈમવત ક્ષેત્ર, હરિક્ષેત્ર, રમ્યકક્ષેત્ર. વગેરે ક્ષેત્ર અકર્મભૂમિ છે. સમુદ્રની વચમાં જે દ્વીપ હોય છે તેને આંતરદ્વીપ કહે છે. આ આંતરદ્વીપમાં જે મનુષ્ય ઉત્પન્ન થાય છે તે અંતરદ્વીપ જ મનુષ્ય છે ૧૯૫ છે
सन्याय--पन्नरसतीसवीहा भेया अदुवीसइं-पञ्चदशत्रिशद्विधाः भेदाश्चाष्टाविंशतिः કર્મભૂમિ પંદર છે. પાંચ ભરત, પાંચ ઐરાવત, અને પાંચ મહાવિદેહ અકમભૂમિ ત્રીસ પ્રકારની છે, પાંચ હૈમવત, પાંચ હરિ વર્ષ, પાંચ રમ્યક વર્ષ, પાંચ હરણ્યવત, પાંચ દેવકુરૂ, પાચ ઉત્તરકુરૂ આ પ્રમાણે અઢી દ્વીપની આ ત્રીસ ભોગભૂમિ છે. અંતરદ્વીપ અઠાવીસ પ્રકારના છે. જેથી તેમાં ઉત્પન્ન થયેલા પ્રાણી-મનુષ્ય પણ અઠાવીસ પ્રકારના માનવામાં
| SR No. | 009355 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 1039 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 75 MB |