________________
उत्तराध्ययनसूत्र असंख्यकालमुत्कृष्टा, अन्तर्मुहूर्ते जघन्यिका । कायस्थितियूनां, तं कायं तु अमुंचताम् ।।१२४॥ अनन्तकालमुत्कृष्टम् , अन्तर्मुहूर्त जघन्यकम् । त्यक्ते स्वके काये, वायुजीवानामन्तरम् ।। १२५ ॥ एतेषां वर्णतश्चैव, गन्धतो रसस्पर्शतः ।
संस्थानदेशतो वाऽपि, विधानानि सहस्रशः ॥१२६॥ , टीका-" दुविहा वाउजीवा उ" इत्यादि ।
एतद् गाथानवकं व्याख्यातप्रायमेव ॥ ११८ ॥ ये तु पर्याप्ता वादरा स्ते पञ्चधा प्रकीर्तिताः, इह 'पञ्चधा' इत्युपलक्षणम् , अग्रिमगाथायामनेकधेत्यभिधानात् । उत्कलिका-वातशब्दस्य प्रत्येकमभिसम्बन्धस्ततश्च-'उत्कलिका' इति उत्कलिका वाता बोध्याः, ये स्थित्वा स्थित्वा पुनर्वान्ति ते उत्कलिकावाताः, तथा ' मण्डलिका' इति मण्डलिका वाताः-वातोलीरूपाः, घनवाताः रत्नप्रभा
वायु जीवोंके भेद इस प्रकार हैं—'दुविहा' इत्यादि।
अन्वयार्थ—(वाउजीवा उ दुविहा तुहुला बाथरा तहा-वायुजीवास्तु द्विविधाः सूक्ष्मा बादास्तथा) वायुजीव दो प्रकार के हैं। १ एक बादर
और दूसरे सूक्ष्म (एक्सेए दुहा पुणो पज्जतमपज्जत्ता-एवमेते द्विधा पुनः पर्याताः अपर्याप्ताः) ये दोनों ही प्रकार पर्याप्त और अपर्याप्तके भेदसे पुनः दो प्रकार के हो जाते हैं-चादर पर्याप्त और पादर अपर्याप्त, सूक्ष्म पर्याप्त और सूक्ष्म अपर्याप्त । (जे उ बायरा ते पंचहा पकित्तियाये तु बादाः ते पंचधा प्रकीर्तिताः) जो बादर पर्याप्त वायुकाय जीव हैं वे पांच प्रकारके कहे गये हैं। जैसे-उत्कलिकावात-जो ठहर२ कर वायु चलता है वह । अण्डलिकवात-जो वायु धूलि वगैरहको गोलाकार
वायु वाना से 20 प्रश्न छ-" दुविहा " त्याला
मन्वयार्थ-वाउ जीवा उ दुविहा सुहुमा बायरा तहा-वायुजीवास्तु द्विविधा सूक्ष्माः बादरास्तथा वायु ०१ मे. प्रा२ना छे से मा४२ मते मानत सूक्ष्म एवमेए दुहा पुणो पज्जत्तमपज्जत्ता-एवमेते द्विधा पुनः पर्याप्ताः अपर्याप्ताः । मन પ્રકાર પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તના ભેદથી ફરીથી બે પ્રકારના થાય છે–બાદર पर्याप्त मन माह२ २५पयात सूक्ष्म. पर्याप्त मने सूक्ष्म अपर्याप्त. जे उ बायरा ते पंचहा पकित्तियो-ये तु बादराः ते पंचधा प्रकीर्तिताः २ मा पर्याप्त વાયુકાય જીવ છે તે પાંચ પ્રકારના કહેલ છે જેમ કે –ઉત્કાલિક વાત, જે કાઈ કાઈને વધુ ચાલે છે તે, મડલિકા વાત-જે વાયુ, ધૂળ, વગેરેને
