________________
ઠક્કર
उत्तराध्ययनसूत्रे भव्यादिस्त्रीणां श्रूयसीनामस्माभिरपि मोक्षाभावस्याभिधानात् , द्वितीयेतु न्यूनता पक्षस्य । विवादास्पदीभूतेति विशेषणं विना नियतस्त्रीलाभाभावात् । यदि तदुपा दीयते, तदा तत्प्रतिबोधार्थ किंचिदुच्यते--
स्त्रियो मुक्त्याः , मुक्तिकारणाऽवैकल्यात् , यथा पुमांसः, यत्र हि यस्य नास्ति संभवस्तत्र तत्कारणवैकल्यं यथा सिद्धशिलायां शाल्यकुरस्य । इमास्तु मुक्तिकारणवैकल्परहिताः, तस्मान्मुक्त्यहाँ इति । तो यह बात हम भी मानते है कि असंख्यात वर्ष की आयुवालीअकर्म-भूमिजस्त्रियोंको दुषमादिकालोत्पन्न तियश्चनियोंको एवं देवियोंको तथा असव्य स्त्रियोंको खुक्ति प्राप्त नहीं होती है। अतः पक्षकदेशमें यह हेतु सिद्धसाध्यतावाला होनेले यदि कहो कि कोई विशिष्ट स्त्रियां मुक्ति प्राप्तिके योग्य नहीं हैं तो यह बात पक्षभूत स्त्रीपदले ज्ञात नहीं हो सकती है। अतः इस बातको स्पष्ट करनेके लिये यदि ऐसा कहा जाय कि हम उन्हें ही मुक्ति प्राप्ति निषिद्ध करते हैं जिन्हे आप मुक्ति प्राप्तिके योग्य गिनते हो । तो इसपर भी हमारा यही कहना है कि जिन्हें तुम मुक्ति प्राप्तिके योग्य नहीं कहते हो उन्हें ही हम इस प्रकारले मुक्ति प्राप्तिके योग्य सिद्ध करते हैं-" स्त्रियो सुक्त्यहाँः, मुक्तिकारणावैकल्यात यथा पुमांसः" जैसे पुरुषों में मुक्तिके कारणोंकी अविकलता देखी जाती है उसी प्रकारले स्त्रियोंमें भी मुक्ति के कारणोंकी अविकलता होनेसे वे સિદ્ધ કરતા હે તે એ વાત અમે પણ માનીએ છીએ કે, અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળી અકર્મભૂમિ જ સ્ત્રિયોને, દુષમાદિ કાત્પન્ન તિર્યચનિને, અને દેવિયેને, તથા અભવ્ય સ્ત્રિયોને મુકિત પ્રાપ્ત થતી નથી. આથી પક્ષદેશમાં એ હેત સિદ્ધ સાધ્યવાળે હેવાથી જે કહે કે, કેઇ વિશિષ્ટ સ્ત્રિયે મુક્તિ પ્રાપ્તિને ચગ્ય નથી તે આ વાત પક્ષભૂત સ્ત્રી પદથી જ્ઞાત થઈ શકતી નથી આથી એ વાતને સ્પષ્ટ કરવા માટે જે એમ કહેવામાં આવે કે, અમે એને જ અતિ પ્રાપ્તિમાં નિષદ્ધ કરીએ છીએ, જેને આપ મુકિત પ્રાપ્તિને ચગ્ય ગણે છે. તે આની સામે પણ અમારૂં એજ કહેવાનું છે કે, જેને તમે મુક્તિ પ્રાપ્તિના યોગ્ય નથી કહેતા એને જ અમે આ પ્રકારથી મુકિતની પ્રાપ્તિને योग्य सिद्ध रीमे छीमे. " स्त्रियो मुक्त्याः , मुक्तिकारणावैकल्यात् यथा पमांसः " म ५३मा भुतिना ४२णनी विxnा नेपामा मावे छ એજ પ્રકારથી સ્ત્રિમાં પણ મુક્તિના કારણેની અવિકળતા હોવાથી એ પણ મકિતની પ્રાપ્તિને ચગ્ય છે. જે સ્થળે જેની સ ભવતા હોતી નથી ત્યાં જ
કારણેની વિકળતા રહે છે. જેમ સિદ્ધ શિલામાં શીલયકુરની સંભવતા