________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
६७४
हानिः ? तत्र नास्तिवधः प्राणिनामिति शङ्काया निवारणार्थमाहमूळम् हिरेपणं जयरुवं च, मणसावि' नं पत्थए । सेमलोकंचणे भिक्खु, विरैए कर्यविक्कए ॥ १३ ॥ छाया -- हिरण्यं जातरूपं च मनसाऽपि न प्रार्थयेत् । समलोष्टकाञ्चनो भिक्षुः, विरतः क्रयविक्रये ॥ १३ ॥ टीका- 'हिरण्णं' इत्यादि --
समलोष्टकाञ्चनः = समे प्रतिबन्धा भावात् तुल्ये लोंष्टकाञ्चने यस्य स तथा अत एव - क्रयविक्रये = क्रयविक्रयविषये विरतः = निवृत्तः सन् भिक्षुः हिरण्यं = रूप्यं, जातरूपं = सुवर्ण, चकारोऽनुक्तधनधान्यादि समुच्चये, मनसाऽपि न प्रार्थयेत्, मन
हिरण्य सुवर्णको संग्रहमें कौन हानि है क्योंकि उसमें तो कोई जीव हिंसा नहीं होती है ? इस शङ्का का निवारण करने के लिये कहते हैंहिरणं' इत्यादि ।
6
अन्वयार्थ - (समलोट्ठकं चणे - समलोष्टकाञ्चनः ) लोष्ट मिट्टीका ढेला एवं कांचन को जो समान जानता है और ( क्रयविकए विरए - क्रयविक्रय विरतः ) क्रय विक्रय लेन देन के व्यवहार से विरक्त बन चुका है ऐसा ( भिक्खु - भिक्षुः ) मुनि (हिरण्णं जायख्वं च - हिरण्यं जातरूपं च ) हिरण्य - चाँदी तथा जातरूप - सोना धन धान्य आदि वस्तुओं की ममता न करे- धनधान्यादिक वस्तुएँ मेरी हैं- अथवा मेरी हो जावें ऐसी (मणसांवि न पत्थए - मनसापि न प्रार्थयेत् ) मनसे भी प्रार्थना न करे, न वचन से ऐसी बात कहे और न किसी से इनकी याचना करे ।
હિરા–સાનું ઈત્યાદિના સંગ્રહમાં કઈ હાની છે. કેમ કે તેમાં તે કેાઈ જીવની હિંસા થતી નથી ? આ શંકાનુ નિવારણ કરવા માટે કહે છે કે
" हिरणं " त्याहि ।
अन्वयार्थं—समलोट्ठकंचणे - समलोष्टकाञ्चनः बेोढु भने भाटीना देशनी नेम सोनाने ने सरणी रीते भाने छे मने कयविक्कर विरए - क्रयविक्रये विरत: इथ वियना बेणुहेणुना बडेवारथी ? विरक्त मनी यूस छे सेवा भिक्खू - भिक्षुः भुनि हिरण्णं जायरूव च हिरण्यं जातरूपं च डिरएय, थांही तथा लवड्य सोनु, धन, धान्य, आहि न उरे. मे धनधान्याहि वस्तुयो भारी छे, अथवा भारी था लय खेवी मणसा वि न पत्थए - मनसापि न प्रार्थयेत् भनथी या પ્રાથના ન કરે, ન વચનથી એવી વાત કરે, અથવા ન તા કાઈની પાસે
