Page Text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३३ अष्टकर्मनामान्याह
હર્
एवम् अनेन प्रकारेण एतानि ज्ञानावरणीयादीनि, अष्टैव - अष्टसंख्यकान्येव कर्माणि समासतः - संक्षेपतः सन्ति, विस्तरतस्तु यावन्तो जीवाः सन्ति, कर्माण्यपि तावन्तीत्यनन्तान्येवेति भावः ।
कर्मणां निर्देश क्रमश्चायमर्थापेक्षः, सर्वजीवानां भवव्यथा ज्ञानावरणीयदर्शनावरणीयकर्मोदयजनिता । तां च वेदयमानोऽपि मोहाभिभूतत्वान्न वैराग्यं प्राप्नोति, अविरक्त देवमानुष तिर्यङ नरकायुषि वर्तते । न चानामकं जन्म | जन्मवन्तश्च बड़ा बनना, वामन बनना, कूबडा बनना आदि यह सब नामकर्म का काम है । ६ । जो जीव को उच्च नीच कुल में उत्पन्न करता है जैसे कुंभार मिट्टी को उंचे नीचे स्वरूप में बनाता है उसका नाम गोत्रकर्म है । ७ । जैसे किसी को दान देने के लिये राजाभंडारी को कहता है परन्तु वह भंडारी उस दान के देने में अन्तराय - विघ्नरूप बन जाता है उसी प्रकार जो कर्म जीव के लिये दानादिक करने में विघ्नकारक बनता है वह अन्तराय कर्म हैं । ८ । इस तरह संक्षेपसे ये आठ कर्म हैं। विस्तार की अपेक्षा जितने जीव हैं उतने ही कर्म हैं ।
कर्मों का यह निर्देशक्रम अर्थापेक्ष है और वह इस प्रकार से हैसमस्त जीवों को जो भवव्यथा दुःख हो रही है वह ज्ञानावरणीय एवं दर्शनावरणीय कर्म के उदय से जनित है । इस वेदना को अनुभव करता हुआ भी जीव मोह से अभिभूत होने के कारण वैराग्य को नहीं प्राप्त करता है । जबतक यह अविरत अवस्था में रहता है तबतक देव, मनुष्य, અનવું, માટું બનવુ, વામન અનવું, કુબડા ખનવું આદિ એ સઘળા નામ કનાં કામ છે. (૬) જે જીવને ઉચ્ચ નીચ કુળમાં ઉત્પન્ન કરે છે, જેમ કુંભાર માટીને ઉંચા નીચા સ્વરૂપમાં મનાવે છે. તેનું નામ ગાત્ર કમ છે. (૭) જેમ કેાઈ ને દાન દેવાનું રાજા ભડારીને કહે છે, પરંતુ એ ભડારી એ દાનના દેવામાં વિઘ્નરૂપ બની જાય છે તે પ્રમાણે જે કમ જીવના માટે દાનાદિકના કરવામાં વિઘ્નકારક અને છેતે અંતરાય કમ છે. (૮) આ પ્રમાણે સંક્ષેપથી આ આઠ કમ છે. વિસ્તારની અપેક્ષા જેટલા જીવ છે એટલાં જ કર્મ છે. કર્મીના આ નિર્દેશ કુમ અરૂપે છે. અને તે આ પ્રમાણે છે. સઘળા જીવાને જે ભવ્ય વ્યથા થઇ રહેલ છે એ જ્ઞાનાવરણીય અને દર્શનાવરણીય કર્મના ઉદયથી જન્મે છે. આ વેદનાને અનુભવ કરતાં કરતાં એ જીવ માહથી અભિભૂત થવાના કારણે વૈરાગ્યને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. જ્યાં સુધી ते अविरत अवस्थामां रहे छे त्यां सुधी हेव, मनुष्य, तिर्यय, न२४, आहि
| SR No. | 009355 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 1039 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 75 MB |