Page Text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २९ वीतरागता ४१ क्षात्या ४६ श्वं फलवर्णनम् ३१७ बन्धनानि-स्नेहः पुत्रकलत्रादिविषयकस्तद्रपाणि अनुवन्धनानि पुत्रमित्रझलनादिषु प्रेमपाशान् तथा-तृष्णानुवन्धनानि, तृष्णारूपाणि-अनुवन्धनानि हिरण्यसुवर्णादिषु संग्रहवान्छारूपान् पाशान् व्यवच्छिनत्ति-विशेषेण त्रोटयति। तथा-मनोज्ञेपु-मनो हरेषु अमनोज्ञेषु अमनोहरेषु शब्दरूपगंधरसस्पर्शेषु विरज्यते तेषु रागद्वेपरहितो भवति। पट्त्रिंशत्तमेभेदे-प्रागुक्तेन कषायपत्याख्यानेनैव गतार्थत्वाद् वीतरागता प्रत्याख्यानस्य पुनरुपादानं रागस्यैव सकलानर्थमूलत्वमिति सूचनार्थम् ।।४५।।
वीतरागत्वस्य च क्षान्तिमूलमिति षड्चत्वारिंशत्तमा तामाहमूलम्-खंतीए णं भंते ! जीवे किं जणेइ ?। खंतीए पलिहे जिणइ ॥ सू० ४६ ॥ णुबंधणाणि तण्हाणुबंधणाणि य वोच्छिदइ-वीतरागतया स्नेहानुबन्धनानि तृष्णानुबन्धनानि च व्यवच्छिनत्ति) वीतरागताले जीव पुत्रमित्रकलनादिकोंके विषयसें ममत्वरूप प्रेमबंधनको तथा हिरण्य, सुवर्ण आदिकोंको संग्रह करनेकी वांछारूप तृष्णानुबंधोंको सर्वथा छोड़ देता है। तथा (मणुन्ना मणुन्नेस सद्स्य गंधरसफरिसेसु चेव विरज्जइ-मनोज्ञामनोज्ञेषु शब्दरूपगंधरसस्पर्शेषु चैव विरज्यते) मनोज्ञ एवं अलनोज्ञ शब्द, रूप, गंध, रस, एवं स्पर्श, इन पंचेन्द्रियोंके विषयों में रागद्वेष रहित हो जाता है। यद्यपि छत्तीसवें बोलमें-सूत्रमें-कथित कपायप्रत्याख्यानसे ही वीतरागता कही गई है। परन्तु यहां पर जो उसका पुनः स्वतंत्ररूपसे प्रतिपादन किया है उसका कारण राग ही सकल अनर्थो का मूल कारण है यह कहा है ॥ ४५ ॥ दइ-वीतरागतया स्नेहानुबन्धनानि तृष्णानुबन्धनानि च व्यवच्छिनत्ति वीतरागताथा જીવ પુત્ર, મિત્ર કુટુંબીજનના વિષયમાં મમત્વરૂપી પ્રેમબંધનને તથા હિરણ્ય, સુવર્ણ આદિકને સંગ્રહ કરવાની વાંછનારૂપ તૃષ્ણાનુબંધને સર્વથા છેડી દે छ. तथा मणुन्नामणुन्नेसु सहरूवगंधरसफरिसेसु चेव विरज्जइ-मनोज्ञामनोज्ञेषु शब्दरूपगंधरसस्पशेषु विरज्यते मनोज्ञ मने ममनोज्ञ श५४, ३५, गध २स मन. સ્પર્શ આ પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિષયમાં રાગદ્વેષ રહિત બની જાય છે. જો કે છત્રીસમાં બોલમાં-સૂત્રમાં કહેવામાં આવેલ કષાય પ્રત્યાખ્યાનથી જ વીતરાગતા કહેવામાં આવેલ છે. પરંતુ અહિયા જે તેને ફરીથી સ્વતંત્રરૂપથી પ્રતિપાદન કરવામાં આવેલ છે તેનું કારણ રાગ જ સઘળા અનર્થોનું મૂળ કારણ છે. એ બતાવવા વીતરાગતાને સ્વતંત્રરૂપથી કહેવામાં આવેલ છે. ૪પ છે
| SR No. | 009355 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 1039 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 75 MB |