________________
२४२
उत्तराध्ययनसूत्रे ___ कारणाभावे साधवो वस्त्रादिना सर्वात्मना आवृतास्तिष्ठन्ति कायिकादि व्यापार वर्जयन्ति । कार्ये तु समापतिते यतनया हस्तसंज्ञया अङ्गुलिसंज्ञया च व्यवहरन्ति । उच्चारप्रस्रवणग्लानादिप्रयोजने वस्त्राच्छादिते. शरीरा गच्छन्ति ।
इति प्रथमं संयमोपघातिकम् १ । इदानीमौत्पातिकमुच्यते
औत्पातिके सूत्रं न पठ्यते, शेषास्तु सर्वा अपि कायिक्यो वा वाचिक्यो वा प्रतिलेखनादिकाश्चेष्टाः क्रियन्ते । पांशुवृष्टिः १, रुधिरवृष्टिः २, केशष्टिः ३, सकता है । गमनागमन में प्रतिलेखनादिक कायिक व्यापार एवं बोलनारूप वाचिक व्यापार वर्जित है । इन धूअर और सचित्त रजके समय मुनि विना कारण कायिकादि चेष्टा न करते हुए वस्त्र आदिसे शरीरको ढक कर ही बैठे रहते हैं अर्थात् कायिक आदि व्यापार नहीं करते हैं। हा ! यदि कोई कार्य आ जाता है तो यतना पूर्वक हाथ के संकेतसे अथवा अंगुलि आदिके संकेतसे कर लिया करते हैं। उच्चार प्रस्त्रवण अथवा किसी ग्लान आदिका कोई कार्य करना हो तो उस समय अपने शरीरको वस्त्रसे ढक कर करते हैं।
॥ यह प्रथम संयमोपघातिक अस्वाध्याय हुवा १ ॥ औत्पातिक जो दूसरा अस्वाध्याय काल है इसमें सिर्फ सूत्र नहीं पढ़ा जाता है । बाकी समस्त कायिक एवं वाचिक क्रियाएँ की जाती हैं। उनके करनेका निषेध नहीं है । १ पांशुवृष्टि, २ रुधिर वृष्टि, ३ केशवृष्टि, ४ शिलावृष्टि, तथा रजउद्धात, ये सब उत्पात हैं। ये उत्पात जिस समय લેખનાદિક કાયિક વ્યાપાર અને બોલવારૂપ વાચિક વ્યાપાર વર્જીત છે. એ ધુમ્મસ અને સચિત્ત રજના સમયે મુનિ વગર કારણે કાયિકદિ ચેષ્ટા ન કરતાં વસ આદિથી આવૃત્ત જ બેઠા રહે છે. અર્થાત-કાયિક આદિ વ્યાપાર કરતા નથી. એ સમયે કદાચ કે ઈ કાર્ય આવી પડે છે તે યતના પૂર્વક હાથના સંકેતથી અથવા આંગળી આદિને સંકેતથી કરી લે છે ઉચ્ચાર, પ્ર વણ અથવા કેઈ ગ્યાન આદિનું કઈ કાર્ય કરવાનું હોય તે એ સમયે તેઓ પિતાના શરીરને વસ્ત્રથી ઢાંકીને કરે છે.
આ પ્રથમ સંયમપઘાતિક અસ્વાધ્યાય થયુ. ૧
ત્પાતિક જે બીજે અસ્વાધ્યાય કાળ છે આમાં ફક્ત સૂત્ર ભણતાં નથી. બાકી સઘળી કાયિક અને વાચિક ક્રિયાઓ કરાય છે એ કરવાને निषेध नथी. (१) ५iशुष्टि, (२) ३धिरवृष्टि, (3) शवृष्टि, (४) शिक्षाष्टि,
