________________
- उत्तराध्ययनसूत्रे
टीका-'पडिकमणेणं' इत्यादि
हे भदन्त ! प्रतिक्रमणेन-प्रमादादिवशेन शुभयोगादशुभयोगं क्रान्तस्य पुनः शुभयोग एव प्रतिगमनं - प्रत्यावर्तनं प्रतिक्रमणम् । चतुर्विधसंघस्य मातःसायमनुष्ठेयं आवश्यक विशेषः तेन प्रतिक्रमणेन जीवः किं जनयति ? । उत्तरमाहप्रतिक्रमणेन जीवः व्रतच्छिद्राणी = व्रतानां प्राणातिपातविरमणादीनां, छिद्राणि-अतिचाररूपाणि व्रतच्छिद्राणी तानि पिदधाति-अपनयति-निवारयतीत्यर्थः । तथाविधश्च कं गुणं प्राप्नोतीत्याह-'पिहियवयछिद्दे ' इत्यादि । पिहितव्रतच्छिद्र पुनर्जीवः निरुद्धास्रवः-हिंसाधास्रवाणॉ सर्वथा निरुद्धत्वात् । अतएव-अशवलचारित्रः-अशवलं-शबलस्थानैरमिश्रितं दोषरहितमित्यथः, चारित्रं यस्य स तथा, अष्टसु प्रवचनमातृषु पञ्चसमितयः, तिस्रोगुप्तयश्चेत्येता अष्टौ प्रव
सामायिकादि गुणवालेको भी प्रतिक्रमण अवश्य करना चाहिए सो ग्यारहवें बोलमें प्रतिक्रमणका स्वरूप कहते हैं-'पडिकमणेणं' इत्यादि । ___ अन्वयार्थ-(भंते पडिकमणेणं जीवे किं जणेइ-भदन्त ! प्रतिक्रमणेन जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! प्रतिक्रमण करनेसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है इसके उत्तरमें कहते हैं कि-(पडिक्कमणेणं वयछिद्दाई पिहेइ -प्रतिक्रमणेन व्रतच्छिद्राणि पिदधाति ) प्रतिक्रमण करने से जीव अपने प्राणातिपातविरमणरूप व्रतोंके अतिचाररूप छिद्रोंको ढकता है-दूर करता है। (पिहिय वयछिद्दे पुण जीवे निरुद्धासवे - पिहितव्रतच्छिद्रः पुनः जीवः निरुद्धास्त्रवः) व्रतोंके अतिचार दूर होने पर जीव हिंसादिक जन्य आस्रवोंके सर्वथा निरुद्ध होनेके कारण (असबल चरित्ते-अशबलचरित्रे) निर्दोष चारित्रको पालनेवाला होता है । (अट्ठसु पवयणमायासु उवउत्ते अपुहत्ते सुप्पणिहए विहरइ – अष्टसु प्रवचनमातृषु उपयुक्तः
સામાયિકાદિ ગુણવાળાએ પણ પ્રતિક્રમણ અવશ્ય કરવું જોઈએ. આથી मगीयारभां मातमा प्रतिभानु २१३५ ४ छ - " पडिक्कमणेण" त्याह.
अन्वयार्थ-भते पडिकमणेणं जीवे कि जणयइ-भदन्त प्रतिक्रमणेन जीवः किं जनयति भगवान प्रतिभए उपाथी ७१ ४या शुशने प्राप्त ४२ छ ? तना उत्तरभां छ , पडिक्कमणेणं वयछिद्दाई पिहेइ-प्रतिक्रमणेन व्रतछिद्राणि पिदधाति अति भएर ४२पाथी ७१ पोताना प्रातिपात विभ३५ छिद्रोन ढा छ,-१२ ४२ छ. पिहिय वयछिदे पुणजीवे निरुद्धासवे-पिहितव्रतच्छिद्रः पुनः जीवः निरुद्धातवः प्रताना मतिया२ ६२ थवाथी डिसान्य मासवाथी --- सर्वथा नि३ डावाने रणे असवल चरित्ते-अशवलचरित्रे निषि यात्रिने . ना३ भने छे. अट्ठसु पवयणमायासु उवउत्ते अपुहत्ते सुप्पणिहए विहरइ-अष्ठसु