Page Text
________________
-
-
- • • । । उत्तराज्यवाही प्रजाजनान् विधिवत्पालयति, भाण्डागार पिलोकयति, सर्वत्र नियोजितगुप्तचरमा कुमारस्य मिनामित्रयोः प्रवृत्ति जानाति । मिनेपु मासाद करोति अभिप्रेषु दण, करोति, अन्तः पुरं प्रविशति, राजकुमारमानाचुलनीदेव्या सह राज्पविपये मन्त्रणा करोति । एपमसौ सम्यग्राज्यकार्य कुर्वन् कामान्यतया चुलनीदेव्यामासको बभूव IF
एर गच्छतिकाले कदाचिद् धनुर्नाम्ना मन्त्रिणा तयोश्चेष्टितमवगतम् । चिन्तित च तेन, य एव विधमनाचार विदधाति, स कि कुमारस्य हितावहो भविष्यवोति- दीर्घ ने भी राज्य का संचालन बड़ी योग्यता के साथ करना प्रारंभ किया। सेनाऔर सीमामा निरन्तर निरीक्षण करना इसकी दैनिक चों में शामिल था। प्रजाजनों एव भडारका विधिवत् पालन करना और देखरेख रखना यह काम इसने स्वय अपने हाथमें ले लिया। उसने गुप्तचरों, को इसलिये नियुक्त किया कि वे कुमारके मित्र और अमित्रोंके समाचार ज्ञात करते रहें और हम से करते रहें। मित्रों को संतुष्ट करना और अमित्रों को दडित करना राज्य सचालन की एक नीति हुआ करती है: इसी तरह इसी नीति का इसने भी अनुसरण किया। अन्तःपुर की सभाल करना और राजमाता चुलनी के साथ राज्य सचालन के विषय में मन्त्रणा करना यह कभी नहीं भूलता था। विधवा राजमाता पर दीर्घ की कुदृष्टि हो गई । समग्र राजकाज को करते हुए दीर्घ का हृदय काम, के वेग से अन्धा बन गया। वह उस पर आसक्त हो गया। इस प्रकार
દે દી રાજ્યનું સચાલન ઘણું ચગ્યતાની સાથે કરવા માડયુ સેના અને સીમાનું નિરતર નિરીક્ષણ કરવું એ તેની રોજની કામગીરીમાં સામેલ હતું ? પ્રજાજનેનું અને રાજા ભડારનું યથાવિધિ પાલન અને દેખરેખનું કામ તેર તેણે પિતાના હાથમાં જ રાખ્યું હતુ કુમારની દેખરેખની પણ સુયોગ્ય વ્યવસ્થા કરવામા આવી હતી વળા'ખાસ ગુપ્તચર પણ તેણે નિયુક્ત કર્યા હતા કેજેશ કુમારના મિત્ર અને અમિત્રના સમાચાર જણવતા રહે મિત્રોને સતે, થવા તેમજ, અત્રિને શિક્ષા કરવી એ રાજ્ય સ ચાલનની એક નીતિ હોય છે, આ પ્રકારની નીતિને દીર્થે પુરી રીતે ઉપયોગ કરવાનું રાખ્યું અત* પુરની સંભાળ રાખવાનું અને રાજમાતા ચુલનીની સાથે રાજ્ય સચાલનના વિષયમાડમ ત્રણા કરવાનુ તે કદી ચુક્ત ન હોતે વિધવા રાજમાતા સાથે દીધના રાજના સહવાસને કારણે તેના દિલમાકુવૃત્તિ જાગી સમગ્ર રાજકાજ, કરતા કરતા દીઘનું હુંય કામગથી આધળું બની ગયું. તે રાજમાતા ચુલની ७५२ भासत मन्ये 20 ४५२नी स्थितिमा १४ा - मनाना,
| SR No. | 009353 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 1106 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 33 MB |