________________
२७२
पीयूषपपिणी-टोका सू ३० ध्यानभदवर्णनम
४-'मुबमाणे' शुरध्यानम्-गुच=गोक समयति अपनयतीति शुन- भवक्षयकारण, शुक्ल च तद् ध्यान शुरुध्यानम् । तथा चोक्तम्-~
"यस्येन्द्रियाणि विपयेषु पराङ्मुग्वानि,
कल्पकल्पनविस पनिकानी । योगै स च निभिरहो निमतान्तगत्मा.
ध्यानोत्तम प्रपरशुरामिद वदन्ति ।। ३ ।। इति । एव समी प्रागिया पर दया रखना, इस प्रकार का आत्मा को शुभ प्रवृत्ति को रिज जन 'धर्मध्यान' कहते है ॥३॥
“शुच-गोफ लमयतीति शुक" शोक को जो नष्ट को वह 'शुद्ध' है। "शुक्ल च तद् यान च शुक्लल्यान" शुरूप जो ध्यान वह शुभ यान हे । अथात् जो भवक्षय का कारण होता है अथवा जिससे शोक का अपनयन होता है, वह गुम्यान है । कहाभी है
यस्येन्द्रियाणि विपयेषु पराङ्मुखानि, सफल्पकल्पनविकल्पविकारदोपैः। योगैः स च त्रिभिरहो निभृतान्तरात्मा, यानोत्तम प्रवरशुक्लमिद वदन्ति ॥
जिनकी इन्द्रिया पिपयप्रवृत्तियों से रहित है, जो माप-विकल्प-जनित निकार--ढोपों से वर्जित है, कायिक, गाचिक, मानसिक तीनों योगा को वश कर लेने के कारण जिनकी आत्मा निश्चल है, ऐसे महामाओं की प्रशस्त परिगति को विज्ञ जन 'शुक्र यान' कहते है ॥४॥ તેનું ચિતન કરવું, પાચેય ઈદ્રિઓને નિગ્રહ કરવો, તેમ જ બધા પ્રાણિઓ ઉપર દયા રાખવી, એ પ્રકારની આત્માની શુભ પ્રવૃત્તિને વિદ્વાને “ધર્મધ્યાન” કહે છે
__ "शुच-शोक क्लमयतीति शुक्ल" न २ नाश ४२ ते 'शुस' छ “शुक्ल च तद् ध्यान च-शुक्लध्यान" शुक्स३५२ ध्यान ते शुखध्यान छ, અર્થાત્ જે ભવક્ષયનું કારણ હોય છે અથવા જેનાથી શોકનું અપનયન થાય છે તે શુક્લધ્યાન છે કહ્યું પણ છે
यस्येन्द्रियाणि विपयेपु पराङ्मुखानि, सकल्पकल्पनविकल्पविकारदोपै । योगै स च त्रिभिरहो निभृतान्तरात्मा, ध्यानोत्तम प्रवरशुक्लमिद वदन्ति ।।१।।
જેની ઈદિ વિષયપ્રવૃત્તિથી રહિત છે, જે સકપવિ૮૫જનિત વિકારોથી વર્જિત છે, નાયિક, વાચિક, માનસિક, ત્રણેય ગેને વશ કરી લેવાના કારણે જેને આત્મા નિશ્ચલ છે, એવા મહાત્માઓની પ્રશસ્ત પરિણ તિને વિદ્વાને “શુક્લધ્યાન કહે છે (૧)
