________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३ गा० १ अङ्गचतुष्टयदोलम्ये पाशकदृष्टात ५९३ गुप्तः कय मया सह गन्तु प्रभवति । इत्येव विचार्य स तत्र सरस्तटे वस्त्र धावमानस्य रजकस्यान्तिके गत्वा वदति-अरे रजक नन्दनृपतेः सैनिकास्त्वा हन्तुमागच्छन्ति । रजकस्तद्वचन श्रुत्ला तदयात् ततः पलायितः । चाणक्यस्तानि वस्त्राणि धावमानस्वर सस्थितः, चन्द्रगुप्तोऽपि तत्रैवान्यभागे जले प्रविश्य प्रच्छन्नोऽभवत् । अवारूढोऽसौ नन्दराजपुरुपस्तनागत्य पृच्छति-अरे रजक ! चाणक्य क्य गतः ? रजकपधारी चाणक्यः माह-जले प्रविष्टः ततोऽमौ नन्दराजपुरुपस्तम्य ऋतरजकि यह तो मुझे पकड़ने के लिये बिलकुल ही पास आ चुका है, यह चन्द्रगुप्त चालक है मेरे साथ दौड़ सकता नहीं है अतः एक उपाय करना चाहिये कि जो साम्हने के तालाय पर धोनी कपडे धो रहा है उसको किसी पहाने से वहा से भगा देना चाहिये और स्वय को उसका काम करने लग जाना चाहिये तभी रक्षा हो सकती है। ऐसा विचार कर चाणक्य उस धोनी के पास आकर कहने लगा कि अरे धोनी! त देखता नही है राजा के सैनिक तुझे मारने के लिये आ रहे है। धोवी ने ज्यों ही चाणक्य की इस यात को सुना कि वह वहा से एकदम भग गया। चाणक्य ने अपनी नीति में सफलता प्राप्त की और उस धोबी के जो कपडे वहा धोने के लिए पड़े हुए थे उन्हें धोना प्रारभ कर दिया। चन्द्रगुप्त भी वही पर एक किनारे पानी में जाकर छुप गया। वह नावारूढ राजपुरुप जो इनके पीछे पडा हुआ था वहाँ पर आ पहुंचा । उसने आते ही उससे पूछा कि अरे धोवी । चाणक्य कहा गया है। रजफवेषधारी चाणक्य ने कहा कि वह अभी जल मे घुस માટે તદન નજીક આવી ગયેલ છે આ બાળક ચંદ્રગુપ્ત મારી સાથે દેડી શકશે નહીં માટે એને કાઈક ઉપાય કરવે જોઈએ સામાં તળાવ ઉપર ધોબી કપડા ધોઈ રહ્યો છે, તેમને કઈ પણ બહાને ત્યાથી ભગાડી દે અને પોતે તે કામ કરવા લાગી જાય છે જેથી રક્ષા થાય આવો વિચાર કરીને ચાણક્ય તે ધેગીની પાસે જઈને કહેવા લાગ્યા, કે હે ધોબી! તુ જો તે નથી કે રાજાને સૈનિક તને મારવા માટે આવી રહ્યો છે. બેબી ચાણકયની આ વાત સાંભળીને ત્યાથી એકદમ ભાગવા લાગે ચાણકયે પિતાની નીતિને મળેલી સફળતા જોઈને તે ધાબીને જે કપડા ત્યા જોવા માટે પડયા હતા તેને જોવા લાગ્યો ચદ્રગુપ્ત પકિનારા ઉપર પાણીમાં જઈને છુપાઈ ગયો એટલામાં પેલે ઘડેસ્વાર રાજપુરૂષ જે તેમની પાછળ પડયા હતા તે ત્યા આવી પહોચ્યો તેણે આવીને પૂછયું, અરે બેબી ! ચાણક્ય કઈ બાજુએ ગયે ? બેબી વેશધારી ચાણયે કહ્યું કે, તે હમણા જ પાણીમાં ઉતરી ગયે છે તેની
-
७५