________________
प्रियदर्शिनी टोका अ० ३ गा० १ अनचतुष्टयदौर्लभ्ये पाशकदृष्टान्त २ ५८७ चाणक्ये नैवमुक्ता भार्या पुनस्तनाऽऽगन्तु पति मार्थितपती । ततः स्वभार्यानुरोरोधेन चाणक्योऽपि पश्चात् तत्र गतः । ग्रामाद् पहिः क्वचिद् वृक्षतले चाणक्यः स्थित्वा श्वशुर प्रति सदेशं प्रेषयति । श्वधूः श्वशुरथ चाणक्य प्रति तदुत्तर दत्तान्तौत्वया दिवसेऽत्र नागन्तव्यम् , रात्री भवनस्य पथाद्भागवर्तिना मार्गेणागन्तव्यम् । चाणक्यस्त छुला तथैव रानौ गतः । श्वश्रूः श्वशुरथ भवनस्याधस्तनभूमिझाया चाणक्य भोजयतः । अन्यान् सम्बन्धिनस्तु भवनोपरितनभूमिकायाम् । श्वश्चाणक्याय शुष्क रक्ष भोजनीय परिवेषयति, अन्येभ्यस्तु विश्विानि मिष्टान्नानि । यात सुनकर उसकी भार्या ने पुनः उनसे यही प्रार्थना की कि आप इस यात का विचार न कर वहां अवश्य आवें । भार्या के इस प्रकार के अनुरोध करने पर चाणक्य भी पीछे से वहा गया। उसने श्वशुरगृह में पहँच ने के पहिले बाहिर ही किसी वृक्ष के नीचे ठहर कर श्वशुर के पास अपने आनेका समाचार भेजा । सास ससुर ने चाणक्य के प्रति उत्तररूप सदेश भेजा कि आप आये बहुत अच्छा किया परन्तु आप यहां दिनमें नआवे, रात्रिमे आधे, सो भी मकान के पीछे के मार्ग से आवें -साम्हनेके मार्गसे नही। चाणक्यने ऐसा ही किया ।वे रात्रिमें श्वशुरगृह पर पहुंचे। सास और श्वशुरन चाणक्य को भायरेमे बैठाकर भोजन कराया। याकीजो और सवधीजन ये उन सबको मकान की छत्तपर पैठाकर भोजन कराया। चाणक्य के लिये सासुजी ने जो भोजन परोना या वह इकदम विलकुल शुष्क एव रूक्ष या। दूसरे महेमाना के लिये जो भोजन परोसा गया था वर विविध प्रकार के मिष्टानो से युक्त था । चाक्य ચાણક્યનું આ વચન સાંભળી તેની પત્નિએ એવી પ્રાર્થના કરી કે, તમે આવી વાતને વિચાર ન કરતા લગ્નમાં જરૂરથી આ પત્નિના આવા આગ્રહને વશ બની પાછ ળથી ચાણક્ય લગ્ન પ્રસ ગમાં સામેલ થવા ત્યા ગયા એણે સાસરાને ત્યાં પહોંચતા પહેલા ગામની ભાગોળે કોઈ એક વૃક્ષ નીચે રોકાઈને સાસરાને પિતાના આવવાના ખબર મોકલ્યા સાસુ સસરાએ તેના આવવાના સમાચાર જાણી તેને કહેવરાવ્યું કે, તમે આવ્યા તે ઠીક કર્યું પરંતુ તમે દિવસના ભાગમાં અહિ આવશે નહી રાતના વખતે અને તે પણ મકાનના પાછલા ભાગમાં થઈને આવજે ચાણયે એમ જ કર્યું તે રાતના વખતે સાસરાને ઘેર પહોચા સાસુ સસરાએ તેને મકાનના જોયતળીયે બેસાડીને ભોજન કરાવ્યું જ્યારે બાકીના મહેમાનેને એક સાથે સમા રોહમાં ઉપરના માળે ભજન કરાવ્યુ ચાણક્યને આપવામાં આવેલ ભજન પણ સાવ નિરસ અને શુષ્ક હતું જ્યારે બીજા મહેમાનોને સ્વાદિષ્ટ મિણ