________________
३०८
%
उत्तगण्ययनस्त्रे मृगतृष्णाभिरारचितनलतरजमालाभिरिव प्रचलज्जलधारा रिभ्रममुपगता मुग्धमृगयथाः पिपासया परितः प्रधान्ति। मनुप्याः खलु मायशः प्रचण्डमार्तण्डकरनिकरसपर्कप्रखररजामणोपेतमात्यापरिघहिताः प्रतप्तभूतलनिपतिताः पिपासयाऽऽस नमृत्यव इव भवन्ति । यर खलु बनस्थली पिपासापविभ्रमद्विििवधपशुपक्ष्या दिभिः परिशुष्कतालरसनकण्ठैः समाकुला, नभस्तल च नानाविध पत्रकाप्ठतणकच वरोधूलनकरप्रतिकूलमारुतध्वनिसमाफुल भाति । तस्मिन्नुष्काले, वा शब्देनशरदि वर्षासु पा, उम्गपरितापेन=उप्णम्-सूर्यकिरणसयोगात्तप्त-भूमिधूलिपापाणाझुण्ड जिसमें "यर जलधारा यह रही है " इस प्रकार भ्रमोत्पादक मृगतृष्णा से पागल जैसे बने हुए इधर उधर दौडने लगते हैं। जिस ऋतु में सूर्य की प्रचण्ड किरणों से धूप खून पडती है जिससे रेती तप जाती है और लू चलने लगती है। सतप्त रजकण से मिश्रित उस लूके वेग से व्याकुल होकर मनुष्य भी उस तपी हुई भूमि पर गिर गिर कर प्यास के मारे मूर्षित हो आसन्नमृत्यु जैसे दिसाई देने लगते है। जिस ग्रीष्म काल मे पिपासा के वश जिनके तालू ओष्ठ एव कठ सूख रहे है गर्मी के मारे मुह जिन के फटे हुए हैं और जीभ लटक रही है ऐसे पशु पक्षियो से अटवी व्याप्त हो जाती है। तथा जिसमे आकाश नानाविधपत्र, काष्ठ, तृण, कूडा-कचरा आदि को उडाने वाली प्रतिकूल वाय की सनसनाहट ध्वनि से व्याप्त हो जाता है ऐसे उष्णकाल में। (उसिणपरियावेण-उष्णपरितापेन) उष्णपरिताप से-सूर्य किरणों के તરસથી બીચાર ભેળા હરણના ટેળા “ આ જળધાર વહી રહી છે” આ પ્રકારના ભ્રમથી પાગલની માફક મૃગજળ રૂપી જળના આભાસ તરફ દેડતા રહે છે જે ઋતુમાં સૂર્યના પ્રચડ કિરણોથી ખૂબ તાપ પડે છે જેનાથી રેતી તપે છે, અને લૂ ચાલવા લાગે છે, સ તપ્ત રજકણથી મિશ્રીત તે લેના વેગથી વ્યાકુળ બની મનુષ્ય પણ તે તપેલી ભૂમી ઉપર તરસના માર્યા પડી જઈ મૂછિત થઈ આસન્ન મૃત્યુ જેવા દેખાય છે જે ગ્રીષમકાળમાં અટવીમાં પીપા સાને વશ જેનું તાળવું, હોઠ અને કઠ સુકાઈ જાય છે, ગરમીના માર્યા મોટુ જેનું ફાટી રહે છે અને જીભ લટકી જાય છે એવા પશુ પક્ષિઓથી બાપ્ત થઈ જાય છે તથા જેમા આકાશ જુદી જુદી જાતના પાદડા, લાકડુ, ઘાસ, ચરા, પુજા વગેરેને ઉડાવવાવાળા પ્રતિકૂળ વાયુના સુસવાટા કરતા ધ્વનિથી વ્યાપ્ત થઈ જાય છે એવા SOMETH "उसिण परियावेण-उष्णपरितापेन" BY परिताया।
