________________
૨૪૯
उत्तराध्ययन सूत्रे
नथा तोत्रगवेपको न स्यात्-तो-तोदन तत्सध्यस्य पीडोत्पादकस्य परुषभाषणाssदेर्गवेपकः = अन्वेषको न भवेदित्यर्थः । अय भाव-यथा- दष्टस्तुरङ्गमो विपरीतगत्या प्रचलन् तोदनमन्येपयति तद्वत् शिष्यः आचार्यस्य प्रेरणाक्षवचनस्य गवेपको न भवेदिति ।
4
होना चाहिये । तथा - (तोत्तगवेस न सिया - तोत्रगवेषकः न स्यात्) तोत्रगवेषक भी नहीं होना चाहिये- अर्थात् गुरु महाराज को वार २ प्रेरणा करने की आवश्यकता नहीं होने दे। तात्पर्य उसका यह है कि शिष्य को यह चाहिये कि जिस समय आचार्य महाराज अपने लिये परुप भाषण आदि रूप में भी यदि शिक्षात्मक वचन कहें तो उस समय वह उनके प्रति ऐसा व्यवहार न करे कि जिससे वे कुपित हो जावें, तथा स्वय भी अपनी आत्मा को उनके व्यवहार से अप्र सन्न न रखे । तथा ऐसी चेष्टा भी उसको नहीं करना चाहिये कि जिसमें आचार्य महाराज का उपघात हो। जिस प्रकार दुष्ट घोडा विपरीत चाल से चलता हुआ अपने मालिक को पद २ पर दुःखित किया करता है उसी प्रकार उनकी इच्छा के विरुद्ध चलकर शिष्यको उन्हें कभी भी दुःखित नही करना चाहिये। सूत्र मे जो अपि-शब्द आया है वह इस बात का सूचक है कि शिष्य को अपने आचार्य महाराज से अतिरिक्त और भी किसी को व्यथित नही करना चाहिये । तथा उपाध्याय आदि
अपमान ४२नार न थवो ले मे तथा तोत्तगवेसए न सिया-तोत्रगवेपक न स्यात् તેત્રગવેષક પણ ન ખનવુ જોઈએ અથવા-ગુરુ મહારાજે વાર વાર પ્રેરણા કરવી પડે તેવુ ન થવા દેં જે સમયે આચાર્ય મહારાજ પેાતાના માટે પરૂષ ભાષણ આદિ રૂપથી પણ કદાચ શિક્ષાત્મક વચન કહે તે તે વખતે તે તેમના પ્રત્યે એવા વહેવાર ન કરે કે, જેથી ગુરુ મહારાજે ક્રોધિત બનવુ પડે તથા તેમના વહેવારથી પાતાની જાતને પણ અપ્રમન્ન ન રાખે તથા એવી ચેષ્ટા પણુ તેણે ન કરવી જોઈ એ કે જેમા આચાર્ય મહારાજનુ અપમાન હાય, જે પ્રકાર ક્રુષ્ટ ઘેાડા વિપરીત ચાલથી ચાલીને પોતાના માલીકને પગલે પગલે ૬ ખિત કર્યાં કરે છે તેવી રીતે, તેમની ઈચ્છાની વિરૂદ્ધ ચાલીને શિષ્યે તેમને દી પણ દુ ખી ન કરવા જોઈએ સૂત્રમા જે ‘અપિ’ શબ્દ આવેલ છે તે આ વાત સૂચન કરે છે કે શિષ્યે પેાતાના ગુરુ મહારાજ કે બીજા કોઈને પણ ફુખ ન પહોંચાડવુ જોઇએ તથા ઉપાધ્યાય આદિ જે વિનયને ચેાગ્ય છે તેમને પણ પત ન
