________________
प्रियदर्शिनी टोका गा २५ मामिकभाषणे धनगुप्तश्रेष्ठिदृष्टान्त
२११ व्यजनबोजन कुर्वती पुरोऽप्रतिष्ठते । अस्माद् भास्करकिरणास्तद्भवनजालान्तगवाः प्रेष्टिमुखोपरि निपतन्तस्तपा दृष्टाः । पत्युर्मुखे भास्कर का स्पर्शजनिनस्तापो मा भूदिति भावनया सा सत्वर निनकरद्वय भास्कर किरणसमुखेकृत्वा प्रेष्ठिसुखो परि मूर्यकिरणान् निवारयति। ___अस्मात्तदैव पत्नीकत पूर्वत्त अष्ठिना स्मृतम् । श्रेष्ठी मनसि चिन्तयति"अहो ययाह कूप निपातित सैवेयमधुना मम सूर्यफरस्पर्शजनित ताप निवारयति" इत्येव विचारयतस्तस्य श्रेष्ठिनो मुख हास्य समजनि। तदा तत्पुरमधूईसन्त श्रेष्ठिनमकस्मादपश्यत् । सा पत्युः समीपमागत्य पदति-नाय । भवतः पिता श्वश्रूसमक्ष कि धनगुप्त अपने रंगभवन मे बैठा हुआ भोजन कर रहा था। और पत्नी उस के ऊपर पखा कर रही थी । धनगुप्त के चहरे पर अकस्मात् सूर्य की किरणें मकान की छत के छिद्रो मे से आकर पड़ने लगी, पत्नी ने ज्यों ही यह देखा कि शीघ्र ही उसने पति को ताप न लगे' इस ख्याल से अपनी दो नों हथेलियो को सूर्य के साम्हने कर दिया। इससे धनगुप्त के मुख पर पडती हुई वे किरण यम गई-मुख पर हथेलियों की छाया हो गई। पत्नी द्वारा इस प्रकार की गई सेवा का अवलोकन कर धनगुप्त को पहले का वह कुरा मे डाल ने का वृत्तान्त याद आ गया। धनगुप्त ने विचार किया, देखो-जिसने मुझे पहिले कुए में पटका वही अब मुझे सूर्यजनित सताप न हो' इस ख्याल से उस सनाप का निवारण कर रही है। ऐसा ख्याल कर धनगुप्त को कुछ हँसी आगई। धनगुप्त को अकस्मात् हँसता हुआ उस समय उसकी पुत्रवधू ने देखलिया था, इसलिये वह अपने पति के पास आकर करने लगी कि नाथ, અને તેની સ્ત્રી પખાથી તેને હવા નાખી રહી હતી એ વખતે ઘનગુપ્તના ચહેરા ઉપર મકાનની છતના કાણામાથી સૂર્યના કિરણે અકસ્માત પડવા લાગ્યા તેની સ્ત્રીએ જોવુ આ જોયુ કે તુરત જ એણે “પતિને તાપ ન લાગે ” એવા ખ્યાલથી પિતાના બને હાથની હથેળીઓને સૂર્યના એ કિરણની આડે ધરી દીધી આથી ધનગુપ્તના ચહેરા ઉપર પડતા કિરણેને તાપ અટકી ગયે, મુખ ઉપર હથેળીઓની છાયા થઈ ગઈ, સ્ત્રી તરફથી આ રીતે કરવામાં આવેલી સેવા જોઈને ધનગુપ્તને પહેલાને કુવાવાળો પ્રસંગ યાદ આવી ગયે, ધનગુપ્ત વિચાર કર્યો જુઓ ! જેણે મને પહેલા કુવામાં નાખી દીધું હતું તે હવે મને સૂર્યના કિરણને તાપ ન લાગે એવા ખ્યાલથી એ સતાપનું નિવારણ કરી રહી છે આ વિચારથી ધનગુપ્તને જરા હસવું આવ્યું ધનગુપ્તને અકસ્માત્ હસતા તેની પુત્ર વધુએ જોઈ લીધેલ, આથી એ પોતાના પતિ પાસે જઈ કહેવા લાગી કે